درون خاک، بهترین مکان برای ذخیره آب
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان گفت: یکی از مخاطرات انباشت آب در پشت سدها تولید متان در این دریاچه‌هاست.
به گزارش بنانیوز ؛ مهندس «مهرداد رهنمائیان» در گفتوگو با ایسنا اظهار کرد: نیاکان ما به خوبی دریافته بودند که هر اقلیمی مناسب با فعالیت و معیشتی خاص است و به بهترین شکل خود را با طبیعت وفق داده بودند اما جانشینان آنها سرمست از دستیابی به قدرت‌های عظیم انرژی و تکنولوژی این قاعده را بر هم زدند و اکنون جز خستگی و بی‌حاصلی نتیجه دیگری عایدشان نشده و تنها راه بازگشت به سنت پیشینیان و احترام به طبیعت است.
وی افزود: در کشور ما متأسفانه به‌علت ضعف مدیریت و نداشتن برنامه‌های کلان و عدم اختصاص بودجه در زمینههای حفاظتی و احیاء و کمتر بها دادن به صاحبان علم و فن و تجربه اغلب فعالیت‌های انجام شده در عرصه توسعه کشاورزی منجر به تخریب شدید محیط زیست و نابودی منابع طبیعی شده است.
رهنمائیان ادامه داد: بدون توجه به این‌که سرزمین ما(بجز مناطق خاصی) دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک است، هر کجا که توانستیم با حفر چاه‌های عمیق و احداث سدها و آببندها، شروع به آبی کردن اراضی و بهره‌برداری از آنها کردیم. بدون در نظر گرفتن این‌که منابع آب زیرزمینی موجود در مناطق خشک عمدتاً غیرقابل تجدید و منابعی استراتژیک هستند.
این پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی استان لرستان اظهار کرد: در خصوص آب‌های سطحی با این تفکر که جلوی هدر رفتن آنها را میگیرم، راه آنها را سد کرده و به مصارف کشاورزی رساندیم.
وی گفت: آیا جریان یافتن آب در بستر رودها و حفظ حیات تالابها، دریاچه‌ها و دریاها هدررفتن آب است و آیا سد کردن آب و جلوگیری از جریان یافتن آن در مناطق و روستاهای پائین‌دست و حفظ اکوسیستم‌ها و حیات‌وحش وابسته به آن توسعه محسوب می‌شود.
رهنمائیان یادآور شد: از اواخر قرن بیستم اکولوژیست‌ها به مخاطرات ساخت سدها و انباشت آب در پشت آنها پی بردند. یکی از این مخاطرات تولید متان در این دریاچه‌هاست که موجب تشدید اثر گلخانه‌ای و گرمتر شدن جو زمین است و دیگری تبخیر مقادیر زیادی آب در این دریاچه‌هاست.
این محقق خاطرنشان کرد: بنابراین بهترین مکان برای ذخیره و نگهداری آب، درون زمین و در خاک است. این امر با احیای مراتع و جنگل‌ها و نیز افزایش نفوذپذیری آب در خاک امکان‌پذیر می‌شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی افزود: تخلیه آب‌های زیرزمینی موجب فرونشست اراضی می‌شود که خود گاهاً صدمات غیرقابل جبرانی را بدنبال دارد. علاوه‌بر این‌که رانش زمین موجب ایجاد شکاف‌ها و گودال‌های بزرگ در سطح زمین و ویرانی سازه‌های موجود در آن مناطق می‌شود، ممکن است خسارت‌های جانی نیز به‌دنبال داشته باشد. این پدیده بر اثر خالی شدن روزنه‌ها، حفره‌ها و یا کانالهایی است که آب‌های زیرزمینی در آنها قرار داشته‌اند و با تخلیه آب و خالی شدن آنها بر روی هم فرو می‌ریزند.
وی خاطرنشان کرد: مهمترین اتفاق اینست که با ریزش این حفره‌ها دیگر جایی برای ذخیره شدن آب باقی نمی‌ماند و مخازنی که آب باید در آنها ذخیره شود، تخریب می‌شوند. این فرونشست‌ها فشردگی خاک‌های این مناطق را نیز در پی دارند که موجب تشدید خسارت‌های ناشی از زلزله می‌شود.
رهنمائیان تصریح کرد: همانگونه که در بدن ما خون نقش جابجایی مواد را بر عهده دارد. جویبارها و رودها در طبیعت وظیفه جابجایی مواد و عناصر را عهده دارند و شریان‌های طبیعتند. چرخه آب یعنی چرخه حیات در طبیعت و چرخه مواد و عناصر بدون چرخه طبیعی آن ممکن نیست.
این پژوهشگر ادامه داد: منابع آب استراتژیک و فقط در زمان‌های خاص و به طور محدود قابل بهره‌برداری هستند مثلاً در شرایطی که بر اثر خشکسالی شدید، زراعت دیم بدون یک یا دو آبیاری کمکی، ممکن نباشد. البته باید در مواقع ترسالی با آبخوانداری(پخش سیلاب‌ها و تغذیه مصنوعی چاه‌ها) آب برداشت شده، جایگزین شود.
وی خاطرنشان کرد: زراعت در مناطق خشک اصول و روش‌های خاصی دارد که بدون مراعات آنها نمی‌توان در این مناطق زندگی و تولید کرد. در این مناطق باید عمده تولیدات زراعی و باغی به صورت دیم و یا حتیالمقدور با یک یا دو آبیاری کمکی انجام شود. یکی از تکنیک‌های تهیه آب در مناطق خشک جمع‌آوری آب حاصل از بارندگی‌های ناچیز بوسیله پوشش دادن سطح تپه ماهورهای اطراف با روش‌های خاص است.
نظرات