در زندان قصر چه می‌گذرد؟
«نصب یک سازه شیشه‌ای به وسعت ۱۴۰ متر مربع در مقابل دیوار شیشه‌ایِ کنار ساختمان «مارکوف» در باغ موزه «قصر» بدون اطلاع شورای فنی استان تهران انجام شده و این اقدام، دخل و تصرف در یک اثر ثبت ملی شده محسوب می‌شود.»
به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)؛ باغ موزه قصر در سال ۷۵ در فهرست آثار ملی ثبت شد و پس از آن در سال ۹۱ به عنوان موزه مورد بازدید قرار گرفت، این در حالی بود که در زمان مرمت و بازسازی بخش‌هایی از زندان در آن سال‌ها تخریب شد.
پس از گذشت این سال‌ها، عکس‌هایی از قرار گرفتنِ غرفه‌های شیشه‌ای که هیچ تناسبی با معماری باغ موزه قصر ندارد منتشر شده که در نمای بیرونی ساختمانِ مارکوف در این باغ موزه و جلوی نمای شیشه‌ایِ الحاقی آن، اضافه شده است. ساختمانی که اظهارنظرهای متفاوتی درباره کاربریِ آن در آینده مطرح می‌شود؛ از جمله تبدیل آن به یک مرکز تجاری- رستوران!
این در حالیست که سعید فلاح‌فر، از کارشناسان میراث فرهنگی با اعتراض به این اقدام در گفت‌و‌گویی اعلام کرده است، «چیزی که من مشاهده کردم به نظر نمی‌رسد سازه برگشت‌پذیری باشد. از طرف دیگر این غرفه‌ها قسمت بزرگی از نمای اصلی ساختمان را مسدود کرده که نه طراحی‌اش با آن سازگار است و نه اجازه می‌دهد اصالت معماری دیده شود. از این لحاظ نمی‌توان هیچ وجاهت علمی در حوزه مرمت آثار تاریخی برای آن قائل شد.»
فلاح‌فر در پاسخ به این سوال که چه مرجعی می‌تواند اجازه تصرف در بنا را بدهد، افزود: اگر بنا ثبت ملی شده باشد، سازمان میراث فرهنگی باید مجوز ساخت و ساز بدهد و این سازمان هم نمی‌تواند سلیقه‌ای این کار را انجام دهد. تنها در چارچوب کنوانسیون‌های بین‌المللی و روش‌های علمی می‌توان این کار را انجام داد. در هیچ روش علمی و در هیچ کنوانسیون بین‌المللی اجازه الحاق بنایی دیگر به یک بنای ثبت شده و تاریخی (آن هم الحاق بنا به صورت برگشت‌ناپذیر و نه موقت!) داده نشده است.
در همین حال، «محمد سپنجی»، کارشناس بخش محوطه‌ها، بناها و بافت‌های تاریخی- در پاسخ به پرسش مبنی بر اینکه آیا امکان دخل و تصرف در یک بنای ثبت ملی شده بدون اجازه میراث فرهنگی و شورای فنی امکان‌پذیر است، گفت: از آنجا که این بنا در سال ۷۵ در فهرست آثار ملی قرار گرفته، هرگونه دخل یا تصرف در آن باید در شورای فنی استان مطرح شود.
همچنین فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی نیز این موضوع را تأیید کرده و ادامه داد: هرگونه اقدام در بنای ثبتی باید ابتدا در شورای فنی استان مطرح و سپس در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی به تصویب برسد.
این در حالیست که طبق اعلام روابط عمومی باغ موزه قصر، فضای اضافه شده ۱۴۰متر مربع از زمین روبروی دیوار شیشه‌ای جنب ساختمان مارکوف باغ موزه است و تماما با استفاده از سازه‌های موقت و شیشه‌ای و بدون استفاده از مصالح ساختمانی ایجاد شده و قابلیت برگشت پذیری دارد. در واقع ۱۴۰ متر مربع به فضای شیشه‌ای قبلی اضافه شده است و تزاحمی با فضای تاریخی ندارد. ضمن آنکه استفاده از نظر کارشناسی اعضای شورای فنی میراث فرهنگی استان تهران نظیر محیط طباطبایی، قلی نژاد، حیدری مهوار و... از لحظه‌ی شروع ایده راه اندازی موزه اتومبیل‌های قدیمی همراه ما بوده و این حمایت مستمر بر مراحل آماده سازی مجموعه انجام پذیرفته است که همگی نشان از وسواس و دقت نظر باغ موزه قصر در حراست از بافت تاریخی مجموعه دارد.
با این وجود تماس خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا با روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران برای اظهارنظر اعضای شورای فنی استان تهران نسبت به این اتفاق و درخواست طرح این پرسش از سپیده سیروس نیا، معاون میراث فرهنگی استان تهران مبنی بر اینکه با توجه به ثبت ملی بودن اثر آیا افزودن الحاقات شیشه‌ای با تأیید میراث فرهنگی استان بوده است یا خیر؟ روابط عمومی میراث فرهنگی استان تهران اعلام کرد «نخست آن که هر نوع تغییری باید در شورای فنی استان مطرح می‌شد، ثانیا درباره این موضوع هیچ گونه مکاتبه‌ای با شورای فنی صورت نگرفته است.»
به گفته روابط عمومی این اداره کل، «در واقع برای احداث ساختمان مذکور از این اداره کل استعلامی به عمل نیامده است، بنابراین متعاقباً در جلسه شورای فنی میراث فرهنگی استان تهران مطرح نشده است. لازم به ذکر است چنین مواردی باید در جلسات شورای فنی مطرح شود و پس از گرفتن نظر شورای فنی با نامه ارسالی این اداره کل حاوی تأییدیه، سندیت خواهد داشت.»
زندان قصر در ۱۱ آذرماه ۱۳۰۸ توسط رضا شاه افتتاح شد. معمار موزه قصر، «نیکلای مارکوف»، معمار مشهور روس‌تبار است که با ساخت بیش از ۲۰ اثر معماری در ایران و به خصوص در تهران، از پیشگامان معماری مدرن در ایران محسوب می‌شود. فاز اولیه زندان که در آن زمان افتتاح شد ۱۹۲ اتاق بود با گنجایش ۸۰۰ زندانی. بعدها و تا زمان ساخت زندان اوین در دهه چهل، این زندان تنها زندان پایتخت بود.
در سال ۱۳۹۱ بوسیله شهرداری تهران بر اساس طرح معماری و ایده مفهومی شاخه تجربی معماری کلانشهر به باغ موزه تبدیل شد و در تاریخ ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۱ برای بازدید عموم رسما افتتاح شد.
نظرات