فقدان حکمرانی مؤثر در مدیریت منابع آب
رئیس انجمن جامعه شناسی استان قزوین، فقدان حکمرانی مؤثر در مدیریت منابع آب را مهم‌ترین دلیل بروز مشکلات فعلی در حوزه آب دانست و تصریح کرد: مدیریت کشور در امور آب مدیریت درستی نبوده است.
به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)؛ عادل ابراهیمی لویه، جامعه‌شناس و معاون پژوهشی دانشگاه البرز در جلسه انجمن جامعه‌شناسی استان قزوین با موضوع بحران آب در استان و معضلات اجتماعی که در سالن جلسات این دانشگاه برگزار شد، اظهار کرد: بحران آب مسئله‌ای حیاتی برای کشور است.
وی افزود: خشکسالی‌های پیاپی، محدودیت منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی و برداشت بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی موجب وارد شدن آسیب‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و محیطی جبران‌ناپذیری به منابع طبیعی کشور در سال‌های گذشته شده است.
این جامعه شناس خاطرنشان کرد: دشت قزوین نیز از جمله مناطقی است که نیاز فراوان به آب به ویژه در بخش کشاورزی را از طریق استحصال آب زیرزمینی تأمین می‌کند که به دلیل برداشت‌های بی‌رویه، بحران در این منطقه بسیار مشهود است.
ابراهیمی لویه تصریح کرد: اگر قرن ۲۱ را قرن آب بنامیم پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ به طور میانگین ۳٫۵ میلیارد نفر در دنیا در معرض بحران آب قرار می‌گیرند. از مجموع آب‌های جهانی ۹۷٫۲ درصد آن آب شور دریاها و اقیانوس‌ها بوده که به دلیل شوری قابل استفاده نیست؛ ذخایر آب شیرین فقط ۲٫۸ درصد است که ۷۶٫۸ درصد از این میزان آب به صورت یخ‌های قطبی در دو قطب زمین متمرکز است و تنها ۲۲٫۸ آب شیرین در دسترس بشر است.
معاون پژوهشی دانشگاه البرز یادآور شد: طبق اعلام مؤسسه پاسیفیک تعداد منازعات بر سر آب طی ۱۵ سال گذشته در جهان افزایش یافته است و مقامات آمریکایی نیز نگرانی‌هایی در خصوص خطر بروز جنگ بر سر آب مطرح کرده‌اند و متأسفانه در ایران و در استان‌های مختلف پرونده‌های داریم که سر مسئله آب است.
این جامعه شناس گفت: میزان نزولات جوی در کشور ۲۴۰ میلی لیتر در سال است که این میزان حدود یک سوم متوسط جهانی و نصف قاره آسیا بوده و به این ترتیب ایران جزو کشورهای خشک و نیمه خشک است.
ابراهیمی لویه با بیان اینکه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که جمعیت کشور در افق سال ۱۴۰۰ به حدود ۹۷٫۵ میلیون نفر خواهد رسید، اعلام کرد: این موضوع شرایط رقابت در زمینه منابع آبی را افزایش داده و بهره‌برداری از منابع آبی را به چالشی اساسی مبدل خواهد کرد.
وی اظهار کرد: مصرف آب بخش صنعت کشور حدود یک میلیارد متر مکعب در سال است که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد آن به صورت فاضلاب‌های صنعتی در محیط زیست تخلیه می‌شود. تعداد کارگاه‌های صنعتی در کل کشور ۱۱ هزار و ۲۰۰ مورد بوده که از این تعداد ۱۳۰۲ کارگاه دارای فاضلاب صنعتی هستند و باقی وارد سفره‌های آب زیرزمینی شده و موجب افت کیفیت ذخایر آب می‌شود.
وی اضافه کرد: در ایران عمده‌ترین مصرف آب در بخش کشاورزی است، از سوی دیگر استفاده غیربهینه از کودهای شیمیایی موجب آلوده شدن آب‌های زیرزمینی می‌شود.
ابراهیمی لویه تأکید کرد: امروزه ۳۲۰ دشت ممنوعه و بحرانی در کشور وجود دارد و دشت قزوین نیز یکی از دشت‌های بحرانی کشور است.
معاون پژوهشی دانشگاه البرز خاطرنشان کرد: طبق استاندارد جهانی هر کشوری که سالانه ۲۰ درصد از آب‌های تجدیدپذیر خود را استفاده کند هیچ خطری از نظر منابع آب نخواهد داشت؛ اگر ۲۰ تا ۴۰ درصد استفاده کند در خطر است اما به شرط مدیریت و برنامه‌ریزی می‌تواند در بلندمدت منابع آب را تأمین کند. اگر کشوری بیش از ۴۰ درصد از ذخایر آبی خود را استفاده کند وارد بحران شده است.
وی افزود: بنابر آمار و اطلاعات موجود میزان برداشت از آب‌های سطحی و زیرزمینی در استان قزوین ۲ میلیارد و ۸۶۰ میلیون متر مکعب است که ۲ میلیارد از سفره‌های زیرزمینی و مابقی از آب‌ها سطحی تامین می‌شود. حدود ۹۰ درصد از آب موجود در استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. بیش از ۲۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان وجود دارد؛ بیش از ۳۶۰ میلیون مترمکعب کسری مخازن آب در استان قزوین داریم.
ابراهیمی لویه تصریح کرد: با توجه به جمعیت حدود یک میلیون و ۲۰۰ نفری استان و تهدید منابع آب شرب و کشاورزی، جابجایی مردم عواقب نامطلوبی را در پی خواهد داشت. برداشت‌های خارج از توان سفره آب‌های زیرزمینی هم‌اکنون یکی از مشکلات استان است که در آینده نزدیک شدیدتر خواهد شد.
رئیس انجمن جامعه شناسی استان قزوین با اشاره به تهدیدات ناشی از افت سطح آب‌های زیرزمینی مطرح کرد: خشک شدن چشمه‌ها و چاه‌ها، خشک شدن باغات و مزارع، بلا استفاده ماندن شبکه‌های آب و فاضلاب، افت کیفی منابع آب، نشست زمین و غیرقابل استفاده بودن دشت‌ها از جمله این موارد است.
ابراهیمی لویه در ادامه به تهدیدات و پیامدهای اجتماعی ناشی از بحران آب اشاره کرد و گفت: افزایش مهاجرت‌ها، تخلیه روستاها و افزایش حاشیه‌نشینی، افزایش جرم و جنایت و انحرافات اجتماعی، کاهش درآمد و فقر، افزایش شغل‌های دلالی و واسطه‌گری، افزایش تنش‌های روحی و روانی، شیوع انواع بیماری‌ها، افزایش مرگ و میر نوزادان، افزایش فقر و بروز اختلافات خانوادگی و طلاق، افزایش هزینه‌های کنترل جمعیت، کاهش اعتماد، افزایش نارضایتی‌ها و به خطر افتادن امنیت سیاسی از قبیل تهدیداتی است که در شرایط بحران آب ایجاد می‌شود.
وی، فقدان حکمرانی مؤثر در مدیریت منابع آب را مهم‌ترین دلیل بروز مشکلات فعلی در بخش آب دانست و خاطرنشان کرد: مدیریت کشور در امور آب مدیریت درستی نبوده است.
ایسنا
نظرات