خرم‌آباد در بهت سیل
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان به آسیبشناسی سیل اخیر شهر خرم‌آباد پرداخت.
به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)؛ دکتر چمنپیرا اظهار کرد: در شرایط طبیعی، پوشش گیاهی سطح زمین، انرژی قطره باران را گرفته و از طریق جریان ساقه‌ای آب باران را به آرامی در زمین تزریق میکند.
وی اضافه کرد: همچنین پوشش گیاهی، سرعت جریان رواناب را کاهش داده و مانع بهم پیوستن سریع آب‌های جاری به یکدیگر میشود و از بروز سیلاب جلوگیری کرده و موجبات تغذیه سفرههای آب زیرزمینی و تقویت چشمهها، چاهها و قنوات را فراهم میآورد.
چمنپیرا با بیان اینکه شهرسازی و توسعه مناطق شهری، سطح نفوذناپذیر زمین را به شدت افزایش داده و باعث بهم پیوستن سریع آب‌های جاری میشود، افزود: کاهش نفوذپذیری زمین بخصوص در مناطق شیبدار، افزایش دبی اوج سیل را رقم میزند.
این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات یادآور شد: افزایش دبی اوج سیل بدین معنا است که حجم عظیمی از آب در مدت زمان بسیار کوتاهی خود را به نقاط پاییندست رسانده و چنانچه کانالها و معابر عبور آب فاقد گنجایش لازم باشند، سیل طغیان کرده و ایجاد خسارت میکند.
این پژوهشگر آبخیزداری تصریح کرد: برای کم کردن خسارت و تاثیرات زیست محیطی یاد شده، انجام عملیات کنترل رواناب شهری بسیار ضروری است که متاسفانه عدم انجام مطالعات کافی در برنامهریزیهای شهری و عدم آشنایی با مشکلات ناشی از این امر، منجر به پدید آمدن بحران در مناطق شهری و حومه و گاهی موجب خسارات و زیانهای مالی و جانی بیشماری میشود، لذا با توجه به رشد فزاینده جمعیت در مناطق شهری و ضرورت تغییر کاربری اراضی، انجام مطالعات تفضیلی و بررسی تاثیرات توسعه شهری بر میزان رواناب در قبل و بعد از توسعه منطقه، امری ضروری است.
وی گفت: بر اساس مطالعات انجام شده، گسترش شهرها در حوزههای آبخیز، به دلیل افزایش سطوح نفوذناپذیر، منجر به افزایش حجم رواناب و سیلاب، کاهش زمان تمرکز، افزایش دبی حداکثر لحظهای و تغییر کیفیت سیلاب میشود. از آنجایی که اغلب شهرهای ایران بر روی مخروط افکنههای آبرفتی گسترش یافتهاند، رواناب حوضههای آبخیز کوچک و بزرگ از کوهستانهای حاشیهای به آنها وارد میشوند.
چمنپیرا خاطرنشان کرد: شهرنشینی با دخالت غیرمستقیم در داخل حوزههای مذکور، موجب بر هم زدن تعادل دامنهها، از بین بردن پوشش گیاهی، فشردگی خاک، تغییر در نیمرخ آبراههها، افزایش شدت سیلابهای ناگهانی و بالا بردن حجم رسوب تولیدی میشود. بدیهی است هرگونه اقدامی در راستای کنترل سیلاب منطقه، نیازمند برآورد دقیق حجم و میزان دبی اوج رواناب است که در این زمینه مدلهای رواناب شهری مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین بررسی و مقایسه میزان رواناب ایجاد شده در منطقه، در قبل و بعد از توسعه شهری، مدیران را در مدیریت بهینه سیلاب مناطق، و کاهش ناهنجاریهای اجتماعی ناشی از آب گرفتگی معابر و سیلابهای شهری کمک خواهد کرد.
این محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه از وقتی که رواناب حوضههای آبخیز شهری مورد توجه قرار گرفته است، روشها و تکنیکهای مختلفی برای برآورد آن ارائه شده است، افزود: ساخت و سازهای بی‌قاعده شهر خرم‌آباد، تجاوز به حریم و بستر آبراهههای فصلی و خشکرودهای مناطق بالادست، کوهستانی بودن، شیب زیاد و زمان تمرکز کم، این شهر را مستعد شکلگیری و وقوع سیلابهای مخرب در هنگام بروز رگبارهای شدید و ناگهانی کرده است.
وی یادآور شد: وقوع سیل در مناطق خشک و نیمه‌خشک و به خصوص کوهستانی، پدیدهای اجتناب ناپذیر است و شهر خرم‌آباد هم از این قاعده مستثنا نیست. گرچه درحال حاضر زیرساخت‌های عمرانی و مهندسی برای گذر امن سیلاب در این شهر فراهم نیست، اما با آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی می‌توان افراد را در مواجهه با خطر سیل مصون داشت. بلایای طبیعی مثل سیل، خسارات جانی و مالی فراوانی به بار میآورند و این تبیین تمهیداتی جهت کاهش خسارات ناشی از این بلایا را میطلبد.
چمنپیرا افزود: قطعا قدم اول شناخت و درک این پدیده‌ها است زیرا انسان از ناشناختهها خصوصا چنانچه از آن ضرر دیده باشد، هراس داشته و آنچه در قدم اول سبب کاهش این ترس میشود، آموزش و آگاهی است که بر عهده متخصصین و حمایت رسانهها و مراکز آموزشی است تا درک صحیحی از پدیده‌ها به انسان نشان دهد و انعکاس صحیح رفتاری جوامع بشری را در مقابله با خطرات این پدیده‌ها بروز دهد.
این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات بیان کرد: بنابراین پیشگیری و پیش‌آگاهی نقش مهمی در جلوگیری و یا کاهش این خسارات دارد و در بسیاری مواقع بخصوص در سیلاب هفدهم آبان‌ماه سال ۹۵ شهر خرم‌آباد میشد، با اقدامات پیشگیرانه مثل آموزش و پیش آگاهی، از صدمات و خسارات جلوگیری کرد. مثلا این آگاهی که یک سیلاب با ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر قادر است، تعادل فرد را به هم زده و او را مصدوم کند یا سیلابی به ارتفاع۶۰ سانتی‌متر می‌تواند جان فرد را به خطر انداخته و حتی او را غرق کند، شاید اهمیت موضوع را برای شهروندان آشکارتر سازد تا در مواجهه با سیلاب جدی‌تر عمل کنند.
وی اظهار کرد: به طور کلی راههای پیشگیری و کنترل خسارات ناشی از سیل به دو دسته مستقیم(سازهای) و غیرمستقیم( پیشگیری) تقسیم میشوند.
ایسنا
نظرات