برگزاري نمادين سيزده بدر در خانه‌ها
به گزارش«پارما» از ايرنا، سيزده‌بدر يكي از جشن‌هاي كهن ايراني به خاطر پاسداشت طبيعت و باران‌خواهي در تقويم رسمي "روز طبيعت" نامگذاري شد. ايران، نوروز امسال را ميزبان كرونا بود و اين جشن‌هاي مورد علاقه ايرانيان هم در خانه سپري مي شود. سيزده‌بدر در فرهنگ ايران، هم‌خانواده‌هاي ديگري هم دارد و مي‌توان سيزده‌بدر امسال را به "پنجاه‌بدر" و "تيرگان" وعده داد.جشن سيزده‌بدر و گردهمايي در دامن طبيعت، از جشن‌هاي پرطرفدار است كه هر ساله در بهار و فصل رويش برگزار مي‌شود؛ گشت و گذاري بهاري كه در آن خانواده‌ها با پختن غذاهاي خاص نواحي ايران، بازي‌هاي محلي و جشن و پايكوبي، اين روز را در بيرون از خانه، در كنار دشت‌ها، صحراها و آب‌هاي روان سپري مي‌كنند. امسال اما سيزده‌بدر، همه، مهمان خانه‌هاي خودشان هستند و ساز و كارهاي دولتي براي مهار كرونا، قوانين منع عبور و مرورخودروها را در سيزده فروردين پيش‌بيني كرده است.
سيزده‌بدر امسال، در كنار نمادهاي طبيعت
شاهين سپنتا، پژوهشگر جشن‌هاي ايراني در گفت و گو با ايرنا از پيشنهاد جايگزين كردن جشن‌هاي هم‌خانواده سيزده‌بدر مي‌گويد و اينكه در شرايط پيش‌رو مي‌توان سيزده‌بدر امسال را در خانه و در كنار نمادهاي طبيعت حتي اگر باغچه‌اي كوچك يا چند گلدان گل باشد به صورت نمادين جشن گرفت.
سپنتا سيزده‌بدر را جشن فرخنده باران‌خواهي در فرهنگ ايران خواند و گفت: جشن سيزده‌بدر در روز سيزدهم يا تير كه همان تيشتر يا ستاره باران است، در فروردين‌ماه برگزار مي‌شود. اين جشن از آن روي به سيزده‌بدر نامزد شده چون مردم به فرخندگي اين روز و با آرزوي سالي پرباران به «در و دشت» مي‌روند.
پاسداشت طبيعت در "پنجاه‌بدر" و "تيرگان"
اين كنشگر ميراث فرهنگي افزود: در فرهنگ ايران، بجز سيزدهم فروردين‌ماه، 2 جشن ديگر هم با همين انگيزه برگزار مي‌شود،يكي جشن "پنجاه‌بدر" و ديگري جشن تيرگان. امسال، پس از پايان دوران قرنطينه خانگي و فاصله‌گذاري فيزيكي بين افراد (فاصله اجتماعي) مي‌توان يكي از اين جشن‌ها را به جاي "سيزده‌بدر" به بزرگترين گردهمايي ايرانيان در طبيعت تبديل كرد.
به گفته سپنتا، پنجاه‌بدر جشن كهني همچون سيزده‌بدر است كه در برخي نواحي همچون قزوين با انگيزه باران‌خواهي در پنجاهمين روز از سال نو در بهار و در دل طبيعت برگزار مي‌شود.
وي در اين باره به خبرنگا ايرنا گفت: پنجاه‌بدر، يكي آز آيين‌هايي است كه در فهرست آثار ملي ايران به عنوان ميراث فرهنگي ناملموس به ثبت رسيده است. شيوه برگزاري پنجاه‌بدر، كم و بيش همچون سيزده‌بدر است و امسال در جمعه 19 ارديبهشت‌ماه اگر دوره قرنطينه خانگي و فاصله فيزيكي طي شده باشد، مي‌توان آن را برگزار كرد.
معلوم نيست زنجيره همه‌گيري كرونا تا كي ادامه داشته باشد. با اين وجود سپنتا مي‌گويد اگر دوران قرنطينه خانگي طولاني‌تر شود، جشن تيرگان در روز جمعه 13 تيرماه فرصت خوبي براي گردهمايي ايرانيان در طبيعت خواهد بود.
وي همچنين افزود: تير يا تيشتر كه درخشان‌ترين ستاره آسمان شبانه است در استوره‌هاي ايراني، نماد باران و ترسالي است. جشن تيرگان به خجستگي روز تيريا سيزدهم از تيرماه برگزار مي‌شود و آرزوي باران و ترسالي، همراه با آب‌پاشي از آيين‌هاي شاد اين جشن است كه آن را به نام جشن «آبريزگان»يا «آب‌پاشان» نيز مشهور كرده است.
سيزده‌بدر امسال، فرصتي براي پاسداشت بايسته طبيعت
گرچه سيزده‌بدر جشن پاسداشت طبيعت است و از همين روي به نام روز طبيعت نيز شناخته مي‌شود اما بي‌توجهي در برگزاري اين جشن در دامن دشت و صحرا و در كرانه‌هاي چشمه‌ها و رودخانه‌ها گاه طبيعت را دستخوش آسيب و آلودگي كرده و از اين منظر بسياري از كنشگران محيط زيست شرايط قرنطينه كرونايي را فرصتي براي پاسداشت بايسته طبيعت در سيزده‌بدر امسال مي‌دانند.
سپنتا با اشاره به صدماتي كه سال‌هاي گذشته در چنين روزي به طبيعت كشور وارد شده است، حالا برگزار نشدن سيزده‌بدر امسال را، فرصتي براي خود ترميمي طبيعت به شدت فرسوده و آسيب‌ديده ايران مي‌داند.
وي همچنين افزود: در تقويم رسمي كشور از جشن سيزده‌بدر با عنوان "روز طبيعت" نام برده شده است. اين نام صرفا به معني رفتن در دامان طبيعت و آلودن آن نيست. بر بنيان آموزه‌هاي فرهنگ ايراني و فلسفه برگزاري جشن‌هاي ايراني، در چنين روزي بيش از هر روز ديگر بايد حرمت طبيعت را پاس بداريم.
رعايت حرمت طبيعت در راستاي توسعه پايدار
سپنتا معتقد است توسعه گردشگري و طبيعت‌گردي زماني مي‌تواند به عنوان يكي از شاخص‌هاي توسعه پايدار در هر جامعه‌اي به شمار آيد كه باعث تخريب محيط‌زيست نشود.
اين پژوهشگر جشن‌هاي ايراني در ادامه يادآور شد: جشن‌هاي ايراني همچون سيزده‌بدر كه پيوند ناگسستني با طبيعت دارند، يكي از سرمايه‌هاي نمادين ملي و در خدمت توسعه پايدار فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي كشور هستند. اما برگزاري اين جشن‌ها بايد با رعايت حرمت و حريم طبيعت و در راستاي توسعه پايدار انجام شود، در غير اين صورت نه تنها يكي از شاخص‌هاي توسعه نخواهند بود كه برعكس به عامل ركود جامعه و تخريب محيط‌زيست كشور تبديل خواهند شد.
لینک اصل خبر در سایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان
نظرات