پلاستیک قاتل طبیعت!
فاطمه دعاگویان کارشناس حفاظت محیط زیست استان خراسان جنوبی: در نگاه اول این جمله خیلی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد. پلاستیک مدتهاست در زندگی ما ریشه دوانده. هم خانه، هم کلاس و همکارماست. هر روز صورتمان را می شوید، صبحانه خوردنمان را آسان می کند، خوراکی هایمان را سالم نگه میدارد و حتی ساعتها کودکانمان را سرگرم می کند. پلاستیک هر روز کنارماست تا راحتی، زیبایی، ارزانی و حتی بهداشتی بودن خودش را به رخ‌مان بکشد، اما این تمام ماجرا نیست!
حقیقت این است که پلاستیک در ازای هر خدمتی که به ما می کند چیزی گرانبها تر از دنیای اطرافمان را می بلعد. درست شنیدید! ما مدتهاست چشم هایمان را روی این واقعیت بسته ایم که “پلاستیک قاتل طبیعت” است.
زباله‌های پلاستیکی یکی از بزرگ‌ترین معضلات زیست محیطی جهان امروز را به وجود آورده است. این ساخته دست بشر، به علت قابلیت‌های فراوانی که دارد و البته با تکیه بر قیمت ارزان آن که چه بسا بر‌ترین برتری‌اش به شمار می‌رود به شکل‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. دامنه کاربرد این محصول به حدی در زندگی امروزی گسترده شده که می‌توان انواع آن را در وسایل و ابزارهای پیش پا افتاده و روزمره گرفته تا وسایل فوق پیشرفته و استراتژیک به راحتی دید، تا جایی که شاید زندگی بدون آن ممکن به نظر نرسد.
این در حالی است که به گواه آمار و ارقام، یکی از پر‌کاربرد‌ترین انواع پلاستیکی که نقش فراوانی در زندگی ما دارد، کیسه‌های پلاستیکی است. این کیسه‌ها به علت مصرف روزانه و عمومی‌شان، تقریبا یکبار مصرف استفاده شده و به سرعت تبدیل به زباله‌هایی می‌شوند که گاه غیرقابل بازیافت بوده و مشکلات بسیاری برای محیط زیست پدید آورده‌اند.
کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که به مدد بهره‌مندی از نعمت خدادادی نفت، سالانه مقادیر زیادی لوازم پلاستیکی تولید می‌کند، تا جایی که ایران یکی از عمده تولید کنندگان مواد پلاستیکی به شمار رفته و به دنبال آن سهم چشمگیری در تولید این نوع زباله در جهان دارد.
طبق آمار و ارقام سازمان محیط زیست، در هر دقیقه یک میلیون پلاستیک به چرخه محیط زیست جهان وارد می شود و رکورد استفاده از این قاتل خاموش طبیعت برای مردم کشور ماست! این یعنی هر ایرانی ۳ برابر بیش از باقی مردم دنیا از پلاستیک استفاده می کند.حال تصور کنید، فقط اگر هر هفته یک پلاستیک کمتر مصرف کنیم، چه کمک بزرگی به محیط زیست‌مان خواهیم کرد؟
هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دورریخته می شوند، به علت ماندگاری بیش از ۵۰۰ سال در محیط، باعث آلودگی محیط زیست می شوند. این کیسه ها به همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه ها و کانال های آب می شوند؛ در نتیجه موجب گرفتگی آبراهه ها شده و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زادوولد انواع حشرات افزایش می یابد. کیسه های پلاستیکی درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی اشتباهاً بر اثر خوردن این کیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند.
کیسه های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می دهند. پلاستیک ها درصورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل های دفن می توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی شوند. این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزو ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند.
اکنون اگر بدانیم که این کیسه های پلاستیکی عمدتا از ترکیبی پلیمری به نام «پلی اتیلن» سبک درست می شوند که نیم‌عمر آن در طبیعت بین ۵۰ تا بیش از ۳۰۰ سال است ، درک عمق فاجعه ای که در آینده ای نه چندان دور به وقوع می پیوندد، چندان سخت نخواهد بود.
اگر به قاتل طبیعت بی‌توجه باشیم، در آینده ای نه چندان دور شاهد فاجعه ای عظیم خواهیم بود!
چه باید کرد؟؟
از خودمان شروع کنیم! با کم کردن حداقل یک پلاستیک در هفته، قدم آغازین مسیر نجات را خودمان برداریم، اما آیا چند نفر از ما به خاطر دارد تا در زمان خرید، کیسه پارچه ای و مشابه آن را همراه خود داشته باشد، حاضر است چقدر هزینه کند تا یک بطری آب قابل استفاده فلزی بخرد یا یا درشب هایی که مراسم های عزا و شادی برگزار می شود برای توزیع نذری از ظروف یک بار مصرف استفاده نکند.
اما راه حل کاهش مصرف کجاست؟ آیا صرف تبلیغ از رسانه ها برای استفاده کمتر از کیسه های نایلونی و یا نمایش های استفاده نکردن از لیوان یک بار مصرف است یا برای رسیدن به نقطه ای از فرهنگ استفاده درست از مواد تجزیه ناپذیر پلاستیکی، باید با وضع قانون به داد محیط زیست رسید؟
آیا می توان برای استفاده از پلاستیک مالیات وضع کرد یا استفاده از کیسه های نایلونی را در زمان خرید را محدود کرد؟ مالیات اولین راهکار است و دیگری الزام قانونی و نظارت دقیق بر آن!
دولت می تواند قوانین سختی برای نجات آینده کشور در این موارد وضع کند و مجلس از ارایه آنها استقبال کند، صدا و سیما به فرهنگ سازی بپردازد و مجموعه ای از مشوق ها و تمهیدات بازدارنده وارد ادبیات اجرایی کشور شود و زمینه برای سرمایه گذاری موثر در طرح های بازیافت یا تولید ظروف قابل تجزیه برداشته شود.
در حال حاضر اگرچه بسیاری از تولیدکنندگان ظروف یکبار مصرف یا صنایع غذایی که برای بسته بندی محصولات خود از ظروف و کیسه های پلاستیکی استفاده می کنند، با مصرف کمتر این ماده متضرر می شوند، اما باید قوانین مالیاتی آنقدر محکم باشد که این گروه از ذینفعان مصرف پلاستیک، برای ادامه حیات خود، مجبور به پایبندی به قوانین کشور باشند.
سازمان حفاظت محیط زیست و مجموعه هایی که وظیفه حفظ این آب وخاک را برای نسل های آینده بر عهده دارند، نباید منتظر بمانند تا کوه های زباله تجدید ناپذیر از دشت ها به شهرها برسد و پیش از اینکه روندی غیرقابل برگشت در مصرف منابع محدود آغاز شود خود و جامعه را برای مقابله با این همه گیری جنون آمیز آماده کنند.
نظرات