گذشت یک دهه از عمر پروژه انتقال آب به قم
یک دهه از عمر طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم می‌گذرد ولی قرار است امسال کام شهروندان از آب گوارای زاگرس شیرین شود.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) ایده اولیه طرح تامین آب مورد نیاز شهروندان قم از سالیان دور توسط علمای بزرگواری همچون آیت‌الله العظمی بروجردی و آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی مطرح شد.
در سال ۱۳۵۶ قراردادی بین وزارت نیرو و شرکت خدمات مهندسی آب برای تامین آب شرب شهرهای قم و کاشان به صورت طرح‌های اضطراری، میان مدت و درازمدت انعقاد شد که مرحله اضطراری آن با توسعه و گسترش شبکه آب شهری قم پایان یافت. برای مرحله میان مدت انتقال آب چاه‌های علی‌آباد مورد مطالعه قرار گرفت و به اجرا درآمد.
مطالعات درازمدت شامل کنترل جریان‌های سطحی رودخانه قمرود از طریق احداث سد مخزنی بر روی رودخانه مزبور و تعیین بهترین گزینه انتقال آب از سرشاخه‌های حوضه دز به قمرود بود که به دلایلی به تعویق افتاد.
در سال ۱۳۶۰ الحاقیه‌ای با عنوان مطالعات مرحله اول احداث سد بر روی رودخانه قمرود و انتقال آب از سرشاخه‌های دز به این قرارداد اضافه و مطالعات آن در سال ۱۳۶۴ پایان یافت اما مطالعات مرحله دوم در سال ۱۳۶۸ آغاز ولی به دلیل احداث سد ۱۵ خرداد متوقف شد.
به گفته مدیرعامل آب منطقه‌ای استان قم، در آن زمان تامین آب کاشان از پروژه زاینده رود پیگیری شد و از آنجایی که برای تامین آب شرب شهر قم و سایر شهرهای مرکزی از جمله خمین، گلپایگان، محلات، نیمور، سلفچگان و... تنها راه حل موجود انتقال آب از سرشاخه‌های دز بود از این رو مقرر شد مطالعات انتقال آب از این حوضه مجدداً انجام شود به نحوی که مطالعات مرحله اول بازنگری و همزمان با آن نیز مطالعات مرحله دوم آغاز شود.
پیش بینی کمبود آب
حسن رضوی گفت: کلنگ اجرای این پروژه در سال ۸۰ در قالب تامین آب ۱۰ شهر استان‌های قم، مرکزی و اصفهان به زمین زده شد و به خاطر احداث تونل بلند ۳۶ کیلومتری در این طرح، از ابتدای اجرای آن مشکلاتی از نظر اجرای پروژه به وجود آمد که برطرف شد.
وی اظهار کرد: این پروژه فرااستانی است و در چهار استان کشور اجرا می‌شود، بنابراین از نظر تامین اعتبار لازم هم اما و اگرهایی وجود داشت که این مسئله نیز حل شد، تا اینکه اواخر سال ۸۰ پیش بینی‌ها حاکی از آن بود که اگر این پروژه اجرا نشود، صرف نظر از کیفیت نامناسب آب قم، در سال ۹۰ با مشکل جدی تامین آب مواجه می‌شویم.
آن گونه که رضوی گفت از ابتدای آغاز پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز پیش بینی می‌شد که روند اجرای آن حدود ۱۰ سال زمان می‌برد، به خاطر اینکه این پروژه سازه‌های متعددی دارد و بسیاری از این سازه‌ها به نوعی یک پروژه مستقل محسوب می‌شود.
به گفته مدیرعامل آب منطقه‌ای استان، این پروژه از نظر تعدد سازه‌هایی که دارد یک ابرپروژه تلقی می‌شود.
بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین طرح آبی
طول مسیر انتقال آب در این طرح بیش از ۲۷۰ کیلومتر است که ۱۸۰ کیلومتر آن، خط انتقال با لوله گذاری اجرا شده و برای
اجرای این طرح ۴ سد انحرافی چشمه سردار، دره لکو، دره دزدان و دره دایی ایجاد شده و این ۴ سد با ۴ تونل به یکدیگر پیوند خورده و آب را به تونل بزرگ ۳۶ کیلومتری انوج به قمرود و سدهای گلپایگان و کوچری رسانده و از آنجا به خط انتقال آب به شهرهای تحت پوشش منتقل می‌کند.
این طرح یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین طرح انتقال آب کشور است که به گفته مدیرعامل آب منطقه‌ای استان از نظر مقدار و طول تونل، یکی از پیچیده‌ترین طرح‌های آبی خاورمیانه محسوب می‌شود.
رضوی با بیان اینکه در حال حاضر ۸۰۰ متر از احداث تونل انتقال آب باقی مانده است، تصریح کرد: دستگاه TBM تعمیر شده و حفاری تونل از ۱۵ فروردین آغاز شده و بر اساس برنامه زمان بندی شده به اتمام می‌رسد.
تسریع در اجرای سد کوچری
احداث سد کوچری یکی از مراحل اجرای این طرح است که به گفته رضوی سازه‌های آن با سرعت مناسبی در حال احداث است و پیش بینی می‌شود که تا پایان سال عملیات اجرایی آن به پایان برسد و عملیات آبگیری اولیه انجام شود.
وی ۱۸۰ کیلومتر خط انتقال، ۲۳ کیلومتر رینگ شهری، ۷۰ هزار متر مکعب مخازن شهری، ۹۰ هزار مترمکعب مخازن بین راهی، تصفیه خانه، ۴ بند انحرافی و... را از دیگر سازه‌های این طرح برشمرد و افزود: احداث سد کوچری، احداث ۸۰۰ متر تونل و ایجاد رینگ شهری باقی مانده است.
رضوی تاکید کرد: البته ایجاد رینگ شهری از اولویت بالا برخوردار نیست به خاطر اینکه اگر طرح انتقال آب به پایان برسد شبکه توزیع بیش از ۹۰ درصدی امکان پذیر است.
جلوگیری از جیره‌بندی آب
اما همان گونه که مدیرعامل آب منطقه‌ای استان اشاره کرده بود بر اساس پیش بینی‌های انجام شده، قم در سال ۹۰ با مشکل کمبود آب شرب مواجه شد، بنابراین برای تامین آب مورد نیاز شهروندان طرح اضطراری انتقال آب به اجرا درآمد و در مرحله اول حدود ۲۵۰۰ لیتر در ثانیه آب شرب وارد قم شد.
به اعتقاد مسئولان استان اگر این طرح در اوایل سال گذشته اجرا نمی‌شد، مصرف آب در شهر قم جیره‌بندی می‌شد.
در روزهای نخست افتتاح این طرح اضطراری - که به عنوان فاز اول طرح انتقال لقب گرفت-، آبی که از کوه‌های پر از برف عالی کوه شهرستان الیگودرز در استان لرستان با طی کیلومتر‌ها مسافت از دل کوه‌ها، دره‌ها و کویر به شهر قم رسید، کام مردم را شیرین کرد اما دیری نپائید که شهروندان قمی شاهد افت شدید فشار آب شرب و به دنبال آن تزریق آب شور به شبکه آب شرب شدند.
گویا بالارفتن مصرف آب و کافی‌نبودن حجم آب شیرین ورودی به قم، مسئولان را مجبور به استفاده از منابع آب زیرزمینی کرده بود.
عنایت ویژه مقام معظم رهبری
یکی از جلوه‌های طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم پیگیری رهبر فرزانه انقلاب اسلامی برای تسریع در اجرای آن بوده است، به گونه‌ای که به دستور ایشان ۲۳۰ میلیون یورو برای این پروژه در نظر گرفته شد.
حجت‌الاسلام علی بنایی نماینده مردم قم در خانه ملت در مورد پیگیری مقام معظم رهبری گفت: ایشان هر لحظه پیگیر وضعیت اجرای طرح انتقال آب به قم بودند و با حساسیت ویژه‌ای این مسئله را دنبال می‌کردند.
به گفته حجت‌الاسلام بنایی هر زمان این پروژه عظیم با مشکل اساسی مواجه می‌شد مساعدت رهبر معظم انقلاب راهگشا و امید بخش برای مسئولان بود.
نیاز به ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار
آن گونه که مدیرعامل آب منطقه‌ای استان گفته است تاکنون برای اجرای این پروژه حدود هزار میلیارد تومان هزینه شده و برای اتمام آن نیز بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
رضوی گفت: این پروژه جزو پروژه‌های مهر ماندگار قرار گرفت تا در تامین اعتبار آن مشکلی به وجود نیاید.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان با اشاره به همکاری و مساعدت نمایندگان مردم قم در مجلس شورای اسلامی، مسئولان استان و وزارت نیرو در اجرای این پروژه اظهار امیدواری کرد که این پروژه در سال جاری به اتمام برسد.
با اتمام این پروژه مهم، عمر یک دهه‌‌ای آن به پایان رسیده و رویای دیرینه شیرین شدن آب قم به واقعیت تبدیل می‌شود.
روح‌الله کریمی- مهر
نظرات