سه گنجینه میراث فرهنگی ایران در سال ۲۰۱۲ جهانی شد

• دوشنبه 11 دی 1391
• 0 نظر

سه گنجینه میراث فرهنگی ایران در سال ۲۰۱۲ جهانی شد

سال ۲۰۱۲ میلادی برای میراث فرهنگی کشور با جهانی شدن سه میراث ارزشمند این سرزمین در فهرست سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) همراه بود.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) میراث جهانی یونسکو که در ۱۹۷۲ با هدف حفظ آثار تاریخی،طبیعی و فرهنگی بشریت برای آیندگان تدوین شد و از این رو آثاری که اهمیت جهانی دارند، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت و در صورت برخورداری از استانداردهای تدوین شده، در این فهرست ثبت می‌شوند.

یونسکو به دلیل وفور پرونده‌های ارسالی از سوی کشورهای عضو برای ثبت جهانی آثار میراث فرهنگی اعم از ملموس -میراث طبیعی و تاریخی- و ناملموس -میراث معنوی- محدودیت‌هایی را اعمال و برای هر کشور سهمیه‌ای در نظر گرفته است.

سهم ایران در فهرست میراث ملموس شامل دو پرونده و در بخش میراث ناملموس یک پرونده است که کارشناسان میراث فرهنگی کشور موفق شدند هر سه پرونده ارسالی ایران را در فهرست یونسکو جهانی کنند که با کسب این موفقیت تعداد آثار ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ۱۵ مکان رسید.

روند جهانی شدن میراث فرهنگی ایران در یونسکو از سال ۱۹۷۹ میلادی کلید خورد و ˈچغازنبیلˈ در استان خوزستان، ˈمیدان نقش جهانˈ در اصفهان و ˈتخت جمشیدˈ دراستان فارس در این فهرست ماندگار شدند.

از آن تاریخ به بعد آثار دیگری شامل تخت سلیمان،ارگ بم، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، سنگ نبشه بیستون، مجموعه کلیساهای آذربایجان، سازده‌های آبی شوشتر، باغ‌های ایرانی-پاسارگاد، ارم، چهلستون، فین، عباس‌آباد، شازده، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریه-، بازار تاریخی تبریز، آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی نیز به این فهرست پیوستند.

** ثبت جهانی مسجد جامع اصفهان و برج گنبد قابوس

تیرماه امسال نشست کمیته میراث جهانی یونسکو به میزبانی شهر سن پیترزبورگ روسیه برگزار شد و این بار ایران موفق شد هر دو پرونده ارسالی یعنی ˈمسجد جامع اصفهانˈ و ˈبرج گنبد قابوسˈ را به ثبت برساند.

ثبت مسجد جامع اصفهان در این فهرست راه را برای کارشناسان میراث فرهنگی کشور باز کرد تا آنان بتوانند پرونده مساجد جامع کشور را به پرونده مسجد جامع اصفهان در یونسکو الحاق کنند و به این ترتیب گام بزرگی برای جهانی کردن هنر و معماری ایرانی آن هم در دوره اسلامی برداشته شد.

با ثبت برج گنبد قابوس آن هم به عنوان بلندترین برج آجری جهان بار دیگر هنر معماران ایرانی مهر تایید جهانی گرفت و به این ترتیب یک اثر فاخر آن هم در خطه شمالی کشور در جایی که کسی گمان نمی‌داد اثر قابل ثبت در یونسکو داشته باشد، ماندگار شد.

** یک آیین محلی جهانی شد

آذر ماه امسال و در حالی که کارشناسان اعزامی ایران به پاریس برای نشست کمیته میراث ناملموس یونسکو امید چندانی به ثبت پرونده آیین ˈقالی‌شویان مشهد اردهالˈ نداشتند، این آیین به عنوان دهمین میراث معنوی جمهوری اسلامی ایران در این فهرست به ثبت رسید.

مراسم قالیشویان در مشهد اردهال از آیین های سنتی و مذهبی مردم کاشان به شمار می رود که همزمان با سالروز شهادت حضرت سلطان علی بن امام محمد باقر (ع) در دومین جمعه مهرماه هر سال در منطقه‌ مشهد اردهال کاشان برگزار می‌شود.

براساس داستان‌های قدیمی، پیکر ˈسلطان علیˈ در حالی که در یک قالی پیچیده‌ شده بود، برای غسل دادن به رودخانه برده شد. مراسم قالیشویان مشهد اردهال در کاشان در بقعه ˈسلطان علیˈ برگزار می‌شود و در آن، یک فرش در میان ازدحام جمعیت در یک رودخانه مقدس شسته می‌شود. مردم کاشان برای پاشیدن گلاب روی این فرش شسته‌شده جمع می‌شوند و پس از آن، فرش به مردم شهر فین تحویل داده می‌شود و آن‌ها فرش را دوباره در رودخانه جاری می‌شویند و آن را گلاب‌ا‌فشانی می‌کنند.

فهرست میراث ناملموس یونسکو با هدف محافظت بهتر میراث فرهنگی معنوی جهان و ایجاد آگاهی درباره آنها به ابتکار این سازمان بین المللی راه اندازی شده است تا نشان دهنده بخش‌های مهم و میراث شفاهی و معنوی ملل مختلف باشد.

بجز آیین نوروز که به صورت پرونده مشترک به نام کشورهای حوزه نوروز از جمله ایران در فهرست میراث معنوی یونسکو به ثبت جهانی رسید، ردیف های موسیقی سنتی ایرانی، هنر و مراسم نمایش تعزیه، موسیقی بخش های خراسان، آیین پهلوانی و رقص پهلوانی، روش سنتی قالی بافی در استان فارس، روش های سنتی بافت قالی در کاشان، هنر نقالی و قصه گویی ایرانیان و دانش سنتی ساخت و دریانوردی با لنج سنتی خلج فارس آثار معنوی ایران هستند که به ثبت جهانی رسیده اند.

** فهرست طولانی آثاری که ثبت نشده اند

سازمان میراث فرهنگی، فهرست بلند بالایی را از آثار فاخر طبیعی و تاریخی و نیز میراث معنوی متعدد این سرزمین تهیه کرده که این آثار در نوبت ثبت در فهرست میراث جهانی قرار دارند.

از میان این آثار سال آینده نوبت به بررسی پرونده ˈکاخ گلستانˈ استان تهران و ˈروستای دستکند میمندˈ در استان کرمان در کمیته میراث ملموس می‌رسد و در بخش میراث ناملموس نیز ˈدانش طب سنتی ایرانیانˈ مورد بررسی کارشناسان یونسکو قرار می‌گیرد.

با وجود تنوع اقلیمی و آب و هوایی این سرزمین، به دلیل تعدد میراث تاریخی، هنوز هیچ اثر طبیعی ایران ثبت جهانی نشده است و در فهرست آثار طبیعی که در نوبت ثبت قرار دارند، اسامی ۱۲ محوطه طبیعی از جمله کوه دماوند، کوه سبلان، جنگل‌های ارسباران و کاسپین، جزیره قشم، جنگل‌های حرا، کلوت شهداد و تعدادی از پارک‌های ملی دیده می شود.

از سوی دیگر حدود ۴۰ اثر تاریخی نیز در نوبت ثبت در فهرست میراث ملموس یونسکو قرار دارد و از این رو معاونت میراث فرهنگی کشور قصد دارد تا تعدادی از این آثار را که از نظر محتوایی و جغرافیایی با آثار ثبت شده در یونسکو همخوانی دارد، به آنها الحاق کند.

برای نمونه پرونده محور تاریخی اصفهان به پرونده میدان نقش جهان و مسجد امام این شهر الحاق خواهد شد و محوطه‌های باستانی کعبه زرتشت، نقش رستم، نقش رجب، کوه‌های رحمت، شهر استخر، کوه حسین آباد و ... که در استان فارس و در حوالی تخت جمشید قرار دارند، به این اثر جهانی می‌پیوندند.

با این وجود فهرست بلند بالایی از آثار تاریخی و طبیعی این سرزمین برای ثبت جهانی روی زمین می‌ماند که با گذر زمان و تلاش کارشناسان در موفقیت برای ثبت جهانی این آثار محقق می‌شود.

مجموعه‌های تاریخی قصر شیرین و طاق بستان کرمانشاه، شهر باستانی شوش در خوزستان، تپه‌های سلیک کاشان، بیشاپور فارس، کوه خواجه در سیستان و بافت تاریخی شهرهای یزد و میبد در استان یزد از جمله آثاری هستند که حضور در فهرست جهانی را به انتظار نشسته‌اند.