کتاب «بازار سرمایه اسلامی» و گره‌گشایی‌های آن
بازار سرمایه اسلامی عنوان کتابی تازه از حجت‌الاسلام سید عباس موسویان است که اخیرا وارد بازار نشر شده است.
به گزارش بنانیوز (BanaNews.ir) موسویان در یک دهه اخیر یکی از پرکارترین محققان ایرانی بوده که مقالات و کتاب‌های پر شماری راجع به اقتصاد نوشته است. همه این مقالات و کتاب‌ها، مسائل اقتصادی و مالی را از منظر فقه اسلامی و با تاکید بر فقه امامیه واکاوی کرده‌اند. در واقع نقطه عزیمت پژوهش‌های موسویان این پرسش است که چگونه می‌توان در دنیای امروز با استفاده از امکان‌ها و ابزارهای مالی نوین فعالیت اقتصادی کرد و در عین حال مرتکب اعمال غیرشرعی نشد؟ مثلا بانک‌ها برای این که بتوانند از سپرده‌های مشتریان خود دربرابر تطاول‌های فیزیکی مانند سرقت و آتش‌سوزی و کاهش ارزش دارایی سپرده‌گذاران براثر تورم محافظت کنند، ناچارند درآمدهایی ایجاد کنند. اگر این درآمد از طریق ورود بانک‌ها به فعالیت‌های تولیدی حاصل شود، فعالیتی غیربانکی رخ داده و بانک را از ماموریت اصلی‌اش که گردآوری سپرده‌ها و وام‌دهی است، دور می‌کند و اگر بانک‌ها بخواهند از طریق وام‌دهی و اخذ سود، امور خود را اداره کنند، این کار همان رباخواری است. پس تکلیف چیست؟ موسویان در مقالاتی مانند «بانکداری اسلامی نه بانکداری بدون ربا» کوشیده است به این پرسش‌ها پاسخ دهد.
موضوع کتاب «بازار سرمایه اسلامی» نیز یافتن حجت‌هایی شرعی برای عمل اقتصادی دربازارهای مدرن مانند بازار اوراق قرضه، خرید و فروش سهام و نظایر اینهاست. ضرورت طرح چنین مسائلی از آنجا پیدا شده که یکی از شروط صحت معامله طبق فقه اسلامی، عینیت شیء مورد معامله و حتی امکان وارسیِ آن پیش از معامله است. حال وقتی کسی وارد بازارهای سهام می‌شود و امکان احراز کیفیت و حتی کمیت مال‌التجاره وجود ندارد، تکلیف چیست؟ موسویان در کتاب «بازار سرمایه اسلامی» با مفهوم‌سازی‌ها و دسته‌بندی‌هایی دقیق کوشیده است به این پرسش‌ها پاسخ دهد. وی پس از توصیف مبانی نظری بازار سرمایه اسلامی، مشتمل براصول صحت و لزوم قراردادها از دیدگاه فقه اسلامی، ضوابط عمومی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقه اسلامی، ضوابط اختصاصی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقه اسلامی و سرانجام، اصول و معیارهای اقتصادی ابزارهای مالی بازار سرمایه اسلامی، انواع ابزارهای مالی را از منظر فقه اسلامی، واکاوی و امکان‌سنجی کرده است. اهم مباحثی که در این زمینه مورد کنکاش قرار گرفته عبارتند از: اوراق قرض‌الحسنه، اوراق وقف، اوراق مرابحه، اوراق سلف، اوراق اجاره و اجاره به شرط تملیک، اوراق جعاله، اوراق منفعت، اوراق استصناع، اوراق مشارکت، اوراق مضاربه، اوراق مزارعه و مساقات، اوراق بهادار(صکوک) بانکی.نکته در خور اعتنا در این مفهوم‌سازی و دسته‌بندی این است که مولف محترم، موارد کاربرد، هریک از این ابزارها را در چارچوب اقتصاد مدرن توضیح داده است و برای کسانی که می‌خواهند با لحاظ کردن قواعد شرعی وارد بازارهای مدرن شوند امکانِ آرامش بخشی تدارک دیده است.
نظرات