خانه های خشتی گیلان با اندک تکانی فرو می ریزد/ لزوم مقاوم سازی منازل روستایی
بدون شک بیشتر ساختمان های مناطق روستایی گیلان در برابر پدیده های مخرب طبیعی به ویژه زلزله بسیار آسیب پذیر هستند و با اندک تکانی فرو می ریزد.
به گزارش بنانیوز؛ بررسی ها نشان می دهد استان گیلان در قلمرو چین خوردگی های آلپی قرار دارد و جزء قلمروهای ناپایدار کره زمین محسوب می شود و پوسته جامد در حوضه این سیستم هنوز از نظر حرکات زمین ساخت به مرحله تعادل قطعی نرسیده و می تواند یکی از کانون های ناپایدار و آسیب پذیر به حساب آید.
قرار گرفتن گیلان در میان گسل های کوچک و بزرگ باعث شده است که هر ساله زلزله های متعددی این استان را بلرزاند، سوابق تاریخی حاکیست که زلزله های مهیب در این منطقه به ویژه شهرستان رودبار باعث مرگ و میر بسیاری از افراد جامعه و همچنین خسارت مالی فراوانی شده است.
با توجه به گستردگی مناطق روستایی استان حوزه تاثیر اکثر این زلزله ها در مناطق روستایی است این در حالیست که هنوز در مناطق روستایی به جهت شرایط اقتصادی، فرهنگی، محیطی و نبود سیاست مناسب و عدم کنترل ساخت و ساز از سوی ارگان های دولتی، حتی حداقل ضوابط و معیارهای فنی در ساختمان سازی رعایت نمی شود.
یک شهروند گیلانی در این باره می گوید: روستاها به عنوان مراکز مهم تولید فرآورده های متنوع زراعی، محصولات باغی و دامی در کشور هستند بنابراین مسئولان باید به این مناطق توجه ویژه داشته باشند.
درآمد سالانه ناشی از فعالیت های کشاورزی در مناطق روستایی با میزان مخارج تطابق ندارد
اکبر رحمانی افزود: در آمد سالانه ناشی از فعالیت های کشاورزی در مناطق روستایی با میزان مخارج تطابق نداشته و در نتیجه اکثر خانوارهای روستایی در چنبره معضلات گوناگون گرفتار و توجهی به ساختمان های محل زندگی خود ندارند.
وی ادامه داد: خانه های روستایی امروز به دلیل قدمت، ضعف ساخت و ساز، نبود دانش فنی کافی و اجرایی و بهره‌گیری از مصالح در دسترس، کم دوام و نامرغوب، از وضعیت نامطلوب برخوردار است.
یک شهروند که خود را مهندس ساختمان معرفی کرد به مهر گفت: خانه های خشتی و سنگی روستایی فاقد پی و دارای ابعاد نامناسب با اندک تکانی فرو می ریزد.
محمد باقر اسدی افزود: از دیدگاه آماری بیشترین دلیل مرگ و میر در زلزله های رودبار، منجیل، بم، طبس و اهر مقاوم نبودن واحدهای مسکونی روستایی بوده است.
وی اظهارداشت: ایران یکی از زلزله خیزترین کشورهای دنیاست و همواره با خطر زمین لرزه های شدید که از مهمترین سوانح طبیعی محسوب می‌شود، روبه روست.
این کارشناس ساختمان همچنین بر لزوم مقاوم سازی و یا بهسازی محل های مسکونی تاکید کرد و اذعان داشت: سیاست گذاران و سازمان های کنترل کننده ساخت و ساز اقداماتی برای کنترل، طراحی و اجرا به عمل آورده اند که با تمامی گستردگی، کافی نیست.
دیگر شهروند گیلانی می گوید: اغلب روستائیان امروزه در واحدهای مسکونی قدیمی ساکن هستند بنابراین این واحدها باید مقاوم سازی شوند.
وی ادامه داد: ساخت و ساز متکی به دانش فنی و مهندسی در روستاها با استفاده از سیستم های نظارتی و کنترلی برساخت و بهسازی واحدهای موجود مسکونی و استفاده درست از مصالح مرغوب ساختمانی باعث می شود به تدریج خانه های روستایی استوار و مقاوم پدید آیند.
بنابراین بیشتر ساختمان های مناطق روستایی استان در برابر پدیده های مخرب طبیعی به ویژه زلزله بسیار آسیب پذیر هستند، هر چند در اکثر مناطق روستایی دور افتاده امکان تهیه مصالح مرغوب میسر نیست و استفاده از مصالح در دسترس و محلی امری اجتناب ناپذیر است.
تحقیق در زمینه بهبود خواص این مصالح و بکارگیری نتایج بدست آمده، آموزش دست اندرکاران ساخت و ساز روستایی و در نهایت رعایت اصول و ضوابط فنی و دخالت و نظارت ارگانهای دولتی در ساخت و ساز روستایی می تواند در بهبود کیفیت ساخت و ساز مناطق روستایی موثر باشد.
برنامه اصولی مقاوم سازی خانه های روستایی موجب صیانت از سرمایه های ملی می شود
برنامه اصولی مقاوم سازی خانه های روستایی علاوه بر ایمنی روستائیان موجب صیانت از سرمایه های ملی می شود، موضوع مقاوم سازی ساختمان ها امری بسیار پیچیده است و نباید با ساده انگاری و سهل انگاری در این زمینه برخورد شود.
همچنین برای داشتن کیفیت مناسب در خانه‌های روستایی و رعایت کردن فرهنگ بومی طرح گونه شناسی اقلیمی منازل روستایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
با توجه به اینکه روستاها به عنوان مراکز تولید فرآورده های متنوع زراعی، باغی و دامی هستند متاسفانه هنوز اکثر روستانشینان استان از فرصت تولید تجاری اقلام کشاورزی به نحو احسن استفاده نکرده و همچنان در شرایط آسیب پذیری مالی گذران روزمره زندگی قرار دارند.
با آنکه کشاورزی فعالیتی غالب در روستاها به شمار می آید ولی تنگناها و محدودیت های فراوان باعث شده درآمد سالانه ناشی از فعالیت های کشاورزی با میزان مخارج تطابق نداشته باشد.
در چنین شرایطی روستائیان توجهی به ساختمانهای محل زندگی خود نداشته و مسکن روستایی به دلیل قدمت، ضعف ساخت و ساز، نبود دانش فنی کافی و اجرایی و بهره گیری از مصالح در دسترس، کم دوام و نامرغوب، از وضعیت نامطلوب برخوردار است.
بدون شک گیلان همواره با خطر زمین لرزه های شدید که از مهمترین سوانح طبیعی در ایران محسوب می شود روبه روست بنابراین باید توجهی ویژه به این مهم شود.
یک کارشناس ساختمان و مسکن در مورد چگونگی آسیب پذیری واحدهای مسکونی روستایی در برابر زمین لرزه گفت: نبود دانش فنی کافی، کارگران ماهر و در نهایت غیبت سازمانهای کنترل کننده در بخش های دور افتاده و روستاها باعث شده که بیشتر ساختمان های روستایی، بسیار آسیب پذیر باشند.
حسین علیپور افزود: ساخت و ساز متکی به دانش فنی و مهندسی در روستاها، با استفاده از سیستم های نظارتی و کنترلی بر ساخت و بهسازی واحدهای موجود مسکونی و استفاده درست از مصالح مرغوب ساختمانی باعث می شود به تدریج خانه های روستایی استوار و مقاوم پدید آیند.
لزوم ساخت و ساز متکی به دانش فنی و مهندسی در روستاها
وی ادامه داد: بررسی ها نشان می دهد عوامل همچون وجود مصالح کم دوام و نامرغوب، تلفیق مصالح ساختمانی محلی و جدید به صورت غیراصولی، نبود دانش فنی کافی و دید مهندسی و در نتیجه ضعف در طراحی و اجرا در آسیب پذیری ساختمان های روستایی بسیار موثر هستند.
با توجه به جمعیت بیش از۴۰ درصدی روستانشین از کل نفوس استان باید معایب خانه های روستایی را به دقت شناسایی کرده و با برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت درصدد مقاوم سازی و بهسازی آنها برآمد.
مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در این باره گفت: در چند سال اخیر افزون بر ۴۹ هزار واحد مسکونی روستایی با اعتباری سه هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال در استان مقاوم سازی شده است.
سیاوش ذوالفقاری با اعلام اینکه عملیات مقاوم سازی ۷۰ هزار واحد خانه روستایی از سال ۸۴ آغاز شده است در خصوص اهداف طرح بهسازی و نوسازی مسکن روستایی نیز اشاره کرد و افزود: این طرح با هدف ایمن سازی بناهای روستایی در مقابل حوادث طبیعی، غیر مترقبه نظیر زلزله و غیره اجرا می شود.
وی همچنین با اشاره به اینکه برنامه ریزی برای توسعه در هر کشور باید از حوزه روستایی شروع شود، اظهارداشت: روستاها و عملکرد بهینه آنها در بسیاری جهات به ویژه تولید ناخالص ملی بسیار حائز اهمیت هستند.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گیلان با بیان اینکه این برنامه ریزی برای روستاها در کشور ایران اسلامی توسط طرح هادی انجام می شود، گفت: اگر اجرای طرح هادی در حوزه روستایی با برنامه ریزی درست و اصولی انجام شود، پیشرفت روستاها سریعتر بوده و نیل به اهداف پیش بینی شده در طرح های هادی قابل دسترس خواهد شد.
وی افزود: مهمترین بخش طرح هادی نیز برنامه ریزی کالبدی روستا و ارائه راهکارهای بهینه سازی بافت روستا و ارائه شیوه ها و اصول صحیح اجرای ساختمان ها در روستاست.
لزوم برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت برای مقاوم سازی خانه های روستایی
ذوالفقاری عنوان کرد: با توجه به مسایلی همچون زلزله خیز بودن، وجود بلایای طبیعی بسیار، فرسوده و ناکارآمد بودن اکثر بافتهای روستایی، عدم استفاده بهینه از مصالح جدید ساخت و ساز در ساختمانها و همینطور قدیمی بودن ساختمانهای موجود اکثر روستاها، مقوله ساخت و ساز در این حوزه اهمیت دوچندان پیدا می کند.
وی اظهارداشت: مسکن بعنوان یکی از اساسی ترین نیازهای بشری همواره از سوی دولتها مورد توجه بوده و بخش عمده ای از منابع مالی، انسانی، مواد و مصالح، مدیریتی و غیره کشورها را به خود اختصاص می دهد.
مدیرکل بنیاد مسکن گیلان گفت: در حال حاضر نیز این نیاز به ویژه در مورد اقشار محروم و آسیب پذیر جزء پیچیده ترین مسائل جوامع است.
وی یادآور شد: با توجه به اینکه ایران از حیث بلایای طبیعی یکی از پر حادثه ترین کشورهای دنیاست، تهیه مسکن مقاوم برای اقشار ضعیف جامعه همواره از دغدغه های اصلی خدمتگزاران نظام بوده و هست تا با اتخاذ سیاستها و تدابیر مناسب حتی الامکان خسارات ناشی از این حوادث کاهش یابد.
به هر حال جمعیت قابل توجهی از گیلان در روستاها استقرار دارند و نیمی از سکونتگاه های روستایی بر اساس معماری بومی و سنتی و به مفهومی گویاتر، معماری روستایی بنا شده است، این وضع توجه و اقدام شایسته ملی را در رابطه با مقاوم سازی و بهسازی سکونتگاه های روستایی، ضروری می سازد.
دیگر کارشناس مسکن و ساختمان دراین رابطه گفت: با اجرای طرح مقاوم سازی خانه های روستایی جهش فوق العاده ای در بهسازی مسکن روستایی انجام گرفته است.
محمد شیرین زاده افزود: بسیاری از روستائیان همکاری های لازم را انجام نمی دهند و سعی می کنند تا سلیقه های فردی خود را بدون اطلاع و آگاهی از اصول کارشناسی مقاوم سازی ساختمانها بکار گیرند.
وی اظهارداشت: همچنین کمبود نیروی ماهر و کاردان در ساختمان سازی، کمبود مصالح استاندارد و با کیفیت در استان، بی اطلاعی مردم از حوادث غیرمترقبه مانند سیل و زلزله از دیگر معضلات این بخش است.
این کارشناس مسکن و ساختمان در ادامه جلوگیری از ارائه و تولید مصالح بی کیفیت و غیراستاندارد مانند شن، ماسه، بلوک و آجر، افزایش زمان و کیفیت آموزش اصول ساختمان سازی به مردم و مجریان، اطلاع رسانی مردم از عواقب حوادث غیرمترقبه با برگزاری کلاس های آموزشی و نشر بروشور، بنر و برگزاری همایش را از مهمترین راهکارهای تسریع طرح بازسازی، مقاوم سازی و افزایش کیفیت بافت های روستایی ذکر کرد.
وقوع زلزله در مناطق روستایی همواره با خسارت های جبران ناپذیر جانی همراه خواهد بود
به این ترتیب وقوع زلزله در مناطق روستایی به دلیل عدم استحکام بناهای موجود که بیشتر فاقد سیستم سازهای مقاوم در برابر زلزله هستند، همواره با خسارت های جبران ناپذیر جانی همراه خواهد بود.
مقاوم سازی خانه های روستایی باید از دو جنبه مد نظر قرار گیرد، نخست اینکه این مقاوم سازی دارای عملکردی در حد سطح عملکرد ایمنی جانی براساس دستورالعمل بهسازی لرزهای ایران و دوم هزینه آن متناسب با درآمد قشر آسیب پذیر روستایی باشد.
معاون عمرانی استاندار گیلان با بیان اینکه حفظ و پایداری روستاها یکی از الزامات کشور است، گفت: به جهت ایجاد پایداری در روستاها و ادامه حضور آنها در پهنه جغرافیایی ایران در هنگام بروز حوادث، اهمیت توجه به مقاوم سازی مسکن روستایی را دو چندان می کند.
محمد آقاجانزاده با اشاره به اثرات طرح ویژه مقاوم سازی در سطح روستاهای استان افزود: اجرای طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی علاوه بر مقاوم شدن مساکن در برابر بلایای طبیعی باعث ارتقاع سطح رفاه روستائیان، اشتغالزایی فارغ التحصیلان رشته های عمران و معماری، بکارگیری معماران و کارگران محلی و به طبع آن باعث ایجاد امنیت و آرامش درسطح روستاها توام با افزایش بهداشت و خدمات شده است.
وی همچنین به مهاجرت معکوس روستائیان از شهر توجه و تاکید در ساخت واحدهای مسکونی روستایی را مطابق با نقشه و ضوابط فنی اشاره کرد و اظهارداشت: ناظران نظام فنی روستایی بعنوان بازوان توانمند بنیاد مسکن هستند که در سطح روستاهای استان به امر نظارت و ساخت و ساز این واحدها مشغول هستند.
معاون عمرانی استاندار گیلان با اشاره به اینکه ضرورت مقاوم سازی در روستاها برهیچ کس پوشیده نیست، یادآورشد: با اجرای طرح بهسازی و نوسازی مسکن روستایی و احداث ساختمان های مقاوم و زیبا روز به روز چهره روستا، درحال تغییر و دگرگونی است و این امر موجب مهاجرت معکوس و بازگشت روستائیان از شهرها به روستاها شده است.
بدون شک اجرای طرح مقاوم سازی مسکن روستایی زمینه تغییر چهره روستاها و تبدیل واحدهای مسکونی سنتی موجود به واحدهای به ظاهر هدایت شده با نگرش و لحاظ زیبایی، بهداشت، استحکام، خواسته مالکان و غیره فراهم شده است.
بنابراین رعایت ویژگی های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و غیره روستائیان و همچنین موضوع بافت روستایی که ضمن داشتن تنوع، دارای هویت فرهنگی و تاریخی خاصی است باید بیشتر توجه شود.
به هر حال منازل روستایی گیلان به دلیل شرایط آب و هوایی و وجود رطوبت بالا از عمری کمتری برخوردارند در نتیجه بی دفاع در برابر انواع بلایایی طبیعی هستند.
نظرات