خانه سرتیپ؛ هویت دیروز مردمان "سِدِه"
خمینی‌شهر بخشی از سرزمین تاریخی ماربین در حومه غربی اصفهان است که به دلیل اعتبار سه محله "فروشان"،"خوزان" و "ورنوسفادران" تا همین چند دهه اخیر به "سِدِه" شهرت داشت. در این شهر هفت دست خانه تاریخی زیبا به نام‌های "سرتیپ"، "مُجیر"، "میرعنایت"، "عماد سیادت"، تالار ملک‌زاده"، "منزل زهتاب‌ها " و "خانه حاج رحیم خان" وجود دارد که قدمت آنها را بین دوران صفوی تا قاجاریه است که در یک دهه گذشته شهرداری خمینی شهر اقدام به تملک و مرمت و بعضا تغییر آن به موزه کرده است.
به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)،خانه زیبا و تاریخی "امیر سرتیپ" امروزه به عنوان نماد هویت این شهر بر روی عکس‌های تبلیغاتی نقش بسته و مکان آن در قلب محله کهن "فروشان" است که در این سال‌ها مرمت و به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است.
با ورود به این منزل زیبا اتاق‌های متعدد، تالار، حوضخانه و ... می‌بینیم و در آن انواع و اقسام ابزار آلات مشاغل قدیم "سِده" همچون ابزار نمدمالی، رمالی، سلمانی، پنبه زنی و ....در معرض دید عموم قرار گرفته است.
هرکدام از این اتاق‌ها حکم موزه‌ای برای خود دارد، مانند موزه‌های آب، سکه، آیینه و شمعدان، لباس‌های قدیمی محلات"سِده" و.... که البته بخشی زیادی از این اموال در طاقچه‌های اتاق‌ها و پشت ویترین‌های شیشه‌ای به نمایش در آمده است.
در این خصوص مدیر موزه مردم‌شناسی سرتیپ درباره قدمت و دلیل ایجاد این بنای تاریخی، اظهار کرد: در سال ۱۳۱۵ هجری قمری ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه قاجار و حاکم وقت اصفهان فرمان ساخت این خانه را به "محمد حسین خان امینی سدهی" معروف به امیر سرتیپ داد.
اصغر عرب با بیان اینکه امیر سرتیپ فرمانده فوج قشون نظامیان اصفهان در آن عصر بود، گفت: کاربری این خانه با وسعت ۲۸۰۰ متر مربع مسکونی بوده و با توجه به اعتقادات حسین خان سدهی هر ساله مراسم عزاداری محرم در آن برگزار می‌شده است.
وی درباره معماری این اثر، تصریح کرد: این خانه را به صورت فرنگی سازی ساخته‌اند به این معنا که سقف آن دارای گنبد و طاق و چشمه نیست و از طرف دیگر سر ستون‌های آن نشانگر معماری اروپایی است.
این استاد رشته مرمت دانشگاه پیام نور اصفهان، افزود: البته مصالح خانه سرتیپ از خشت و گل است، اما گچ کاری در سر ستون‌ها و بخاری اتاق‌ها و همچنین آیینه کاری در شاه‌نشین به چشم می‌خورد.
عرب یادآور شد: نوعی کاغذ دیواری روسی که در آن عصر وارد ایران می‌شد نیز بر دیوارهای خانه نقش بسته بود.
وی با بیان اینکه این اثر دارای چند ایوان و صفه بر اساس معماری شهرهای حاشیه کویراست، اظهار کرد: این بنای دوره قاجاری دارای باغ، نارنجستان، حمام، ۱۲ اتاق، حوضخانه، ظرفشورخانه و ... است.
این کارشناس مرمت و موزه داری، خاطرنشان کرد: قسمت حوضخانه با ارتفاع سقف زیاد برخوردار از یک حوض آب بود که محیطی خنک داشته و محل گفت‌وگوی امیر سرتیپ با مردم محسوب می‌شده است.
عرب درباره اتاق نارنجستان گفت: در این قسمت نیز تعدادی درخت نارنج وجود داشت و به نوعی "پاسیوی" آن عصر تلقی می‌شده است.
وی اظهار کرد: تعدای از ۱۲ اتاق طاقچه‌دار این خانه نیز سه دری و پنج دری است و به صورت زمستان‌نشین و تابستان‌نشین ساخته شده چرا که می‌خواستند در فصول گرم سال از گزند آفتاب در امان و همچنین در فصل سرد سال از تابش خورشید بهره ببرند.
مدیر موزه مردم شناسی سرتیپ، خاطرنشان کرد: البته قبلا بادگیری در بالای حوضخانه وجود داشت که با گذر زمان به برج نگهبانی این منزل تبدیل شد.
عرب با بیان اینکه خانه سرتیپ در سال ۱۳۷۹ شمسی توسط شهرداری خمینی شهر تملک شد، افزود: امیرحسن امینی و خواهران وی به عنوان وارثان، این خانه را بدون دریافت پول به شهرداری بخشیدند که این عمل فرهنگی آنها جای تشکر و تقدیر فراوان دارد.
وی با اشاره به صرف ۴۰۰ میلیون تومان هزینه مرمت برای این خانه، اظهار کرد: در سال ۱۳۸۷ خانه سرتیپ کاربری موزه مردم شناسی به خود گرفت و به دنبال آن انواع ابزرآلات مشاغل، سکه، لباس محلات و ... توسط مردم به آن اهدا شد.
مدیر موزه مردم‌شناسی سرتیپ با بیان اینکه هرساله به خصوص در ایام عید نوروز نیز مسافران و گردشگران به این موزه مراجعه می‌کنند، تاکید کرد: خانه سرتیپ در حال حاضر نماد هویت خمینی شهر شده است، چرا که بر روی بسیاری از عکس‌ها، تبلیغات این اثر تاریخی مشاهده می‌شود.
عرب یادآور شد: برنامه‌های فرهنگی همچون شاهنامه خوانی، حافظ خوانی و کلاس‌های خطاطی به طور منظم در خانه سرتیپ در جریان است و از سوی دیگر مدارس نیز دانش آموزان را برای بازید از این میراث ارزشمند تاریخی می‌آورند.
ایسنا
نظرات