صدای پای بحران آب را می شنوی؟

صدای پای بحران آب را می شنوی؟

http://www.bananews.ir/هرچند صدای پای بحران بزرگ آب از نزدیک شنیده می‌شود ولی کاملاً مشهود است که مردم و حتی بعضاً مدیران ما چنانچه شایسته است نسبت به این موضوع دغدغه خاطر ندارند و به بیان دیگر، بدنه اجتماع ایرانی از حساسیت لازم نسبت به مسئله جدی و پرمخاطره آب برخوردار نیست.

به گزارش بنانیوز(BanaNews.irرفتار امروز جامعه ایرانی با موضوع آب همانند رفتار بیماری است که علی‌رغم آگاهی نسبی از بیماری مهلکی که بدان مبتلاست، در جهت درمان آن نمی‌کوشد و نتیجه مرگبار این رفتار غیرمعقول، ناگفته پیداست!

این پدیده نامبارک، زمینه‌های لازم برای شکل‌گیری اجماع افکار و افراد و بسیج ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بزرگ اجتماعی در جهت مواجهه با این بحران فراگیر را از بین می‌برد چرا که مقابله مؤثر با مشکلی با این عمق و ابعاد، تنها و تنها زمانی ممکن و مقدور خواهد بود که فرد فرد جامعه ایرانی، جدی بودن بحران آب را باور داشته و آب را مسأله خود دانسته و بداند که باید از خود شروع کرده و در شعاع تأثیرگذاری خود در مقابله با این معضل عمومی بکوشد.

یکی دیگر از موضوعاتی که به این مسئله بیشتر دامن زده است شاید ناآگاهی عمومی از شدت این بحران و به وی‍ژه در بین عامه مردم بی اطلاعی از روش‎‎های مدیریت در صرفه جویی مصرف آب باشد لذا خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) – منطقه یزد، سعی کرده است تا با برگزاری میزگردی به این موضوع بیشتر بپردازد.

وضعیت فوق بحرانی کم‎‎آبی در کشور

 "سیاوش پاکدل" مدیر دفتر مدیریت مصرف شرکت آب و فاضلاب استان یزد با اشاره به وجود منابع آبی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر در کشور، منابع آبی تجدیدپذیر را آن دسته از منابعی خواند که به واسطه نزولات جوی علی رغم تبخیر شدن ۶۰ تا ۷۰ درصد آن، به صورت روان‎‎آبها یا نفوذ در سفرهای آب زیرزمینی و غیره تامین می‎‎شوند.

وی اظهار کرد: استفاده ۴۰ درصدی کشورها از منابع تجدیدپذیر آبی خود بیانگر مواجه شدن با بحران آبی در آن کشورهاست و این در حالی است که در کشور ما بیش از ۸۰ درصد از این منابع بهره‎‎برداری می‌شود و این موضوع عمق بحران در کشورمان را نشان می‏‏‌دهد.

این کارشناس در این باره با بیان این که میانگین بارندگی و نزولات جوی در میانگین ۲۰ تا ۲۵ ساله کشورمان از ۲۵۰ میلی‎‎متر به ۲۰۵ میلی‌متر کاهش یافته است، افزود: سرانه آب‎‎های تجدید ناپذیر کشورمان از ۶۸۸۰ مترمرمکعب در سال ۱۳۳۵ در حال حاضر به کمتر از ۱۷۰۰ مترمکعب رسیده و این موضوع بیانگر ورود به تنش آبی است.

وی ادامه داد: البته علاوه بر کاهش نزولات جوی عواملی مانند افزایش جمعیت، رشد سرانه مصرف، توسعه ناهمگون صنعت و کشاورزی و غیره نیز مزید بر کاهش سرانه این منابع آبی شده و نتیجه آن خشکی دریاچه‎‎ها، آسیب به محیط زیست و تغذیه نشدن سفره‏‏‌های زیرزمینی شده است.

مرگ سفره‎‎های زیرزمینی با برداشت‏‏های بی‎‎رویه

به گفته پاکدل، از طرفی استفاده بی رویه از منابع آبی تجدیدناپذیر یعنی سفره‎‎های زیرزمینی نیز باعث شده تا تراز آبی بیشتر دشت‎‎های کشورمان منفی شود و شاهد افت سطح آب‎‎های زیرزمینی در کشورمان باشیم به عنوان نمونه در حوزه دشت یزد – اردکان که سفره زیرزمینی عمده استان یزد است سالانه افت قریب به ۵۰ سانتی‎‎متری را داریم که با توجه به قابل جبران نبودن و تجدید ناپذیری آن، عدد بسیار بزرگی محسوب می‏‏‌شود.

وی ادامه داد: در برخی از دشت‎‎های کشور مانند دشت مشهد که کشاورزی بیشتری وجود دارد نیز بعضاً این رقم شدیدتر و بعضاً به ۱٫۵ متر نیز می‌‏‏رسد.

این مسئول در مورد این که چرا برداشت از این آبها می‎‎تواند اثرات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد، تصریح کرد: در وهله اول به دلیل قرار گرفتن آب‏‏های باکیفیت در قسمت‏‏های بالایی سفره، با افت آب‎‎های زیرزمینی نه تنها از میزان آبدهی بلکه از میزان کیفیت آب کاسته خواهد شد، از طرفی خالی شدن سفره‌ها منجر به نشست زمین و بروز خساراتی به تاسیسات روی زمین می‎‎شود و مهمتر همه این که مرگ سفره‎‎های زیرزمینی را به دنبال خواهد داشت.

وی خاطرنشان کرد: با مرگ یک سفره زیرزمینی حتی اگر در سال‎‎های بعد نیز نزولات مناسبی اتفاق بیافتد، این سفره دیگر قادر به جذب آب نخواهد بود و خاصیت نفوذپذیری آب در سفره از بین خواهد رفت.

تاثیر صرفه‎‎جویی با وجود سهم ۹۰ درصدی بخش کشاورزی

مدیر دفتر مدیریت مصرف آبفای یزد در پاسخ به این سئوال که آیا برداشت آبهای شور و غیر قابل استفاده برای شرب از سفره‎‎ها که غالباً در استان برای مصارف کشاورزی است نیز مرگ سفره‎‎های زیرزمینی را به دنبال خواهد داشت، اذعان کرد: در بخش کشاورزی به وی‍ژه در استان خشک یزد باید میزان بهره‌‏‏وری از آب مصرفی را افزایش دهیم چرا که این میزان هدرروی با توجه به آبیاری‏‏‌های منسوخ شده غرقابی که حتی در کشورهای جهان سوم نیز دیگر کارآیی ندارد، در حال حاضر ۷۰ درصد است یعنی تنها از ۳۰ درصد آب مصرفی در این بخش استفاده می‎‎شود.

وی استفاده از این روش آبیاری با توجه به شدت بالای تبخیر در استان یعنی بالای سه متر در سال با توجه به بارش تنها ۶۰ میلی‌متر نزولات از آسمان، بخش اعظمی از آب مورد استفاده کشاورزی تبخیر خواهد شد و از طرفی نیز نوع کشت نیز باید متناسب با هر منطقه باشد به عبارتی کشت صیفی‎‎جات یا کشت برنج در بعضی از استان‌های کم آب مرکزی فلات ایران، بی معنا است.

پاکدل با اشاره به راندمان پایین تولید محصولات این بخش مهم کشورمان در قبال میزان آب مصرفی، اذعان کرد: همه این عوامل منجر به سهم بیش از ۹۰ درصدی مصرف آب کشور در این بخش شده است.

وی در مورد اهمیت مدیریت مصرف به عنوان تنها راه مقابله با بی‎‎آبی، اظهار کرد: تا قبل از این بیش از این که مدیریت تقاضا داشته باشیم مدیریت تامین آب در کشور انجام می‏‏‌شد به عبارتی به دنبال احساس نیاز بیشتر مردم اقداماتی مانند سدسازی، حفر چاه و غیره صورت می‎‎گرفت ولی اکنون منابعی آبی برای این برنامه در کشور وجود ندارد و راهی جز مدیریت مصرف پیش روی جامعه نیست.

وی در پاسخ به این سئوال که با وجود سهم ۹۰ درصدی بخش کشاورزی و سهم پایین سایر مصارف از جمله مصرف خانگی، آیا صرفه‌جویی خانگی تاثیر قابل توجهی در این حوزه خواهد داشت، عنوان کرد: البته آب شرب مصرفی در بخش خانگی از بالاترین کیفیت برخودار است و میزان آن نیز در قیاس با سایر آب‌های موجود نیز بسیار محدود است لذا قطعاً صرفه‎‎جویی در بخش خانگی در حفاظت از این منابع محدود آبی با ارزش بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

مدیر دفتر مدیریت مصرف آبفای یزد در ادامه مدیریت مصرف را نیازمند تغییر تفکر عمومی و نیز آموزش و فرهنگ‎‎سازی در مورد نحوه زندگی در یک کشور کم آب دانست و گفت: اگر هر کدام از مشترک آب در کشورمان به این نکته بیاندیشند که بازگذاشتن تنها یک دقیقه‎‎ای یک شیر آب باعث مصرف حداقل ۱۵ لیتر آب خواهد شد، همین موضوع در تجدیدنظر آنها نسبت به نحوه مصرف آب موثر واقع شود.

وی دومین راه برای صرفه‎‎جویی در مصرف آب را استفاده از ابزارهای کاهنده مصرف خواند و تاکید کرد: استفاده از این ابزارها بدون این که مشترکین احساس کنند باعث صرفه‎‎جویی قابل توجهی در این بخش خواهد شد.

راهکارهای عملی مدیریت بهینه مصرف آب

پاکدل تصریح کرد: بیشترین مصرف آب در منزل مربوط به قسمت شستشو مانند ظرفشویی در آشپزخانه یا استحمام و دیگر سرویس‏‏های بهداشتی است و این در حالی است که استفاده از شیرآلات اهرمی و البته استاندارد به دلیل وجود قطعه آب‌فشان در آنها که هوا را با آب مخلوط می‏‏‌کند، بدون ایجاد خللی در فعالیت‏‏های مورد نظر تا ۳۵ درصد در کاهش مصرف آب موثر است.

وی ادامه داد: بیشترین مصرف آب در سرویس‎‎های بهداشتی نیز مربوط به فلاش‌تانک‎ در توالت‎ است به نحوی که در انواع معمولی بین ۱۵ تا ۲۰ لیتر آب بهداشتی را به فاضلاب تبدیل می‏‏‌کند ولی انواع کم مصرف و دو مرحله‎‎ای این محصولات با قیمت‎‎های مناسبی در بازار وجود دارد که حجم آب کمتر و قابل کنترلی را متناسب با نیاز مصرف می‌کند به نحوی که مصرف آب را در هر مورد استفاده به ۶ لیتر کاهش می‎‎دهد.

وی حتی توصیه می‎‎کند آن دسته از افرادی که از انواع معمولی این وسیله استفاده می‎‎کنند با قرار دادن یک بطری نوشابه خالی یا هر چیز دیگر، حجم آب مخزن فلاش تانک را کاهش دهند.

وی استفاده از سردوش‎‎های کاهنده مصرف و شیرهای اهرمی در حمام را در کاهش مصرف از ۱۵ تا ۱۸ لیتر در هر دقیقه به ۶ تا ۸ لیتر بسیار تاثیرگذار اعلام کرد و گفت: استفاده از شیرهای فتوالکتریک(دارای چشمی) در مورد دستشویی(روشویی)‎‎ها برای آن دسته از افرادی که توان مالی را دارند نیز هم به لحاظ کاهش ۷۰ درصدی مصرف و هم به لحاظ فوق العاده بهداشتی بودن آنها توصیه می‎‎شود ولی در غیر این‌صورت استفاده از شیرهای اهرمی بهترین انتخاب است.

مصرف ۱۸ درصد آب شرب استان یزد در کولرهای آبی

مدیر دفتر مدیریت مصرف شرکت آبفای یزد یکی از وسایل برودتی(خنک کننده) معمول در استان یزد را کولرهای آبی خواند و با برآورد استفاده از حدود ۴۰۰ هزار کولر آبی در استان، اظهار کرد: میانگین مصرف آب در هر کولر آبی سالانه ۴۰ مترمکعب است به عبارتی در استان یزد در مجموع ۱۶ میلیون مترمکعب آب تنها از طریق کولرهای آبی مصرف می‎‎شود که معادل ۱۸ درصد از تولید سالانه آب استان را به خود اختصاص می‎‎دهد.

وی با بیان این‌که هر اقدامی که بتواند از میزان این مصرف به ویژه در اوقات پیک مصرف یعنی تابستان‎‎های گرم یزد بکاهد، بسیار مهم است، گفت: نصب سایبان بر روی کولر از مهم‌ترین راهکارهای صرفه جویی در مصرف آب در این وسایل برودتی است به نحوی به تنهایی ۱۰ تا ۱۵ درصد از میزان مصرف را کاهش خواهد دهد.

این کارشناس مدیریت مصرف دمای سقف کولر در معرض گرمای آفتاب تابستان در شهر یزد را ۷۰ درجه سانتیگراد و در صورت استفاده از سایبان ۴۰ درجه خواند و گفت: در زیر سایبان قرار دادن کولر ضمن کاهش مصرف انرژی، از تابش مستقیم نور خورشید و هدر روی مقدار زیادی آب ناشی از تبخیر جلوگیری می‌کند.

وی با توصیه به خرید کولرهای آبی معتبر، استفاده از کولرهای با رنگ سفید که بیشترین بازتابش نور را دارا هستند، اطمینان از سلامت شناور کولر جهت جلوگیری از سرریز آب، عایق‌بندی کانال کولر جهت جلوگیری از هدر روی سرما و افزایش راندمان کولر و حتی رنگ‎‎آمیزی کانال‎‎ها با رنگ سفید را از دیگر اقدامات مؤثر در کاهش مصرف آب معرفی کرد.

روشی کم‌هزینه‌ و آسان برای کاهش‌ مصرف آب و انرژی

امیر شریف یزدی، مدیر دفتر تحقیقات برق منطقه‎‎ای یزد نیز در این میزگرد با اشاره به طرح پایلوت رنگ آمیزی کانال و بدنه کولرهای آبی شهر یزد با رنگ سفید نانو، از این روش به عنوان روشی کم‌هزینه‌ و آسان برای کاهش‌ تبخیر آب و حتی مصرف برق در این وسایل برودتی یاد کرد.

وی در همین رابطه از کسب عنوان غرفه برتر این شرکت در سومین همایش کشوری فناوری نانو در صنعت برق و انرژی که اخیراً در تهران برگزار شد، در مورد این ایده گفت: یکی از ایرادات تاریخی در ساخت کولرهای آبی در ایران روی داده، رنگ‎‎آمیزی آنها با رنگ‏‏های تیره است که حتی در سایه، گرمای بیشتری جذب می‌کند.

این مسئول افزود: وسایل برودتیِ تحت تابش خورشید معمولاً با رنگ سفید یا کرم روشن تولید می‌شوند اما کولرهای آبی در کشورمان عمدتاً‌ رنگی و جاذب گرما هستند. کانال‎های کولر هم غالباً بدون رنگ با ورق گالوانیزه هستند و گاهی افزایش طول آنها هم مزید بر علت می‌شود.

وی با اشاره به نتایج رنگ‌آمیزی کانال و بدنه کولرهای آبی شهر یزد با رنگ سفید نانو که در هزار خانه شهر انجام گرفت، گفت: رنگ‌آمیزی سقف، ستون‌ها و کانال کولرهای آبی، دمای سطح آنها را از حدود ۷۰ به‌ ۵۰ درجه سانتی‌گراد و دمای هوای ورودی به‌ ساختمان را ۳ تا ۶ درجه کاهش داده و علاوه بر افزایش بازده کولر، مصرف آب آن را از حدود ۱۸ لیتر به‌ ۱۳ لیتر در ساعت رساند.

پیشنهاد اجرای خانه به خانه‎ی طرح‏‏های بهینه‎‎سازی

شریف یزدی معتقد است؛ با اجرای خانه ‌به ‌خانه این طرح و حذف هزینه‌ها و زمان ایاب و ذهاب، برای هر کولر حدود ۲۵۰ هزار ریال و برای‌ حدود ۴۰۰ هزار کولر شهر یزد تنها حدود ۱۰۰ میلیارد ریال نیاز هست. با توجه به‌ اصول صرفه‌جویی مقیاسی، هزینه‌ ارائه خدمات بهینه‌سازی خانه به‌ خانه، هم از نظر هزینه‌ خدمات نیروی کار و هم از نظر هزینه‌ تجهیزات مصرفی، حدود یک‌ سوم تا یک پنجم اقدام منفرد مردم خواهد بود که از نظر مقایسه، نسبت به‌ جایگزینی کولرگازی حدود ۲۰۰ مرتبه ارزانتر است.

وی همچنین با اشاره به سوابق سفیدکاری سقف منازل در نیویورک در سال ۲۰۱۰ میلادی، گفت: این اقدام حدود ۴۰ درجه دمای سقف‌ها و حدود ۸ درجه دمای داخل خانه‌ها را خنک‌تر کرد.

مدیر دفتر تحقیقات برق منطقه‎‎ی این چنین پیشنهادی را برای کشورمان نیز مطرح کرد و گفت: البته با توجه به هزینه‌ زیاد سفیدکاری کل سقف، در فاز اول می‎‎توان سفیدکاری کولر و کانال‌ها که‌ نقش کلیدی دارند را به صورت خانه ‌به ‌خانه اجرایی کرد که می‌تواند با نیروهای کار با روپوش اداره‌های آب و برق به‌ صورت حضوری در محل منازل، ضمن انجام خدمات بهینه‌سازی شامل تنظیم تجهیزات و تعویض وسایل کم‌بازده، مشاوره متناسب با وضعیت منزل (نور، ابعاد اتاق‌ها، نحوه عایق‌کاری و ...) را ارائه کنند.

وی اظهارکرد: این طرح در برخی کشورهای در حال توسعه مانند مکزیک، ونزوئلا، کوبا و آفریقای جنوبی نیز برای یک اقدام مشخص مانند جایگزینی لامپ‌های کم‌مصرف با مراجعه به‌ محلات به ‌صورت موفقیت‌آمیز اجرا شده‌ است.

شریف یزدی معتقد است که از نظر تامین مالی نیز صرفِ سازمان‌دهی دولتی می‌تواند هزینه‌ها را به‌ کمتر از یک سوم کاهش دهد ضمن این که برآورد می‌شود حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مردم آمادگی پرداخت مستقیم هزینه‌ کاهش یافته برای‌ آسایش بیشتر و حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد توان پرداخت از طریق تقسیط در قبوض آب و برق را داشته‌ باشند.

صرفه‎‎جویی ۵۰ درصدی آب با ابرازآلات کاهنده مصرف

مدیر دفتر مدیریت مصرف آبفای یزد در ادامه استفاده از کلیدهای ترموستات هوشمند و نصب آنها را یکی دیگر از روش‌های موثر در کاهش مصرف انرژی و آب برشمرد و اظهار کرد: کلیدهای هوشمند این توانایی را دارند که با توجه به اندازه‌گیری دمای محیط اقدام به روشن و خاموش کردن کولر کنند و از مصرف بیهوده آب و انرژی جلوگیری نمایند.

وی گفت: بنا بر تحقیقات انجام شده استفاده از فویل‎‎های پلیمری و قرار دادن آن در تشتک زیرین کولر روی سطح آب فقط از ساعت ۱۱ شب تا ۳ بامداد می‎‎تواند از ۱٫۵ تا ۲ لیتر تبخیر بی مورد آب در کولر خاموش بکاهد.

وی بهره گرفتن از بیشترین ظرفیت وسایلی مانند لباسشویی و ظرفشویی را نیز در کاهش مصرف آب مورد استفاده در آنها موثر دانست و گفت: برخی از شهروندان نیز با استفاده از روش‎‎های ابداعی اقدام به استفاده از آبهای خاکستری مثلاً برای آبیاری درختان و گیاهان منزل و غیره می‎‎کنند.

وی اظهار کرد: استفاده از شیرهای کاهنده مصرف بر طبق بررسی سه ساله در یک مجتمع آپارتمانی در شهر یزد و مقایسه آن با مجتمع‎‎های مشابه نشان از کاهش ۵۰ درصدی مصرف آب در این مجتمع داشت.

پاکدل در پایان سخنانش با اشاره به نقش تشکل‎‎های مردم نهاد در مورد آشنایی مردم با وضعیت بحرانی آب و فرهنگ‎‎سازی برای مصرف بهینه آب، از حمایت آب و فاضلاب استان از چنین تشکل‎‎های خبر داد.

توزیع ۱۰ هزار شیرآلات کاهنده مصرف در اماکن عمومی

"الهام السادات گلزاری" کارشناس روابط عمومی شرکت اب و فاضلاب استان نیز با بیان این که اعتبارات محدود آبفا امکان نصب وسایل کاهنده برای شهروندان را ناممکن می‎‎کند، گفت: با این وجود آبفا تاکنون اقدام به نصب ۱۰ هزار عدد شیر فشاری زمان‌دار در مدارس و برخی از امکان عمومی کرده است.

وی همچنین توزیع و تعویض شیرها و دوش‎‎های قدیمی استخرها با سردوش‏‏های کاهنده و شیرهای اهرمی، نصب سایه‎‎بان کولر در تعدادی از ادارات استان، توزیع ۴۰ هزار قطعه آبفشان قابل نصب بر روی شیرهای معمولی بین مردم در مراسم‏‏های مختلف مانند نماز جمعه و همایش‎‎های پیاده‌روی خانوادگی، چاپ و انتشار بیش از ۱۵ هزار دفتر مشق دانش‌آموزی حاوی اشعار و پیام‌های صرفه‌جویی در بین مدارس استان، توزیع ۱۲۰۰ جلد کتاب و بروشور با موضوع روش‌های صحیح مصرف آب در بین ائمه جماعت استان و راه‌اندازی گروه مروجین مصرف صحیح آب را از فعالیت‌های فرهنگی در این رابطه برشمرد.

گلزاری از دیگر اقدامات انجام شده در بحث فرهنگ‌سازی را ارسال بروشور الکترونیکی با موضوع آشنایی با وسایل کاهنده مصرف از طریق شبکه دولت برای کارکنان ادارات استان، حضور مدیر عامل و سخنرانی در گردهمایی ائمه جماعت مدارس و توزیع ۶۰۰ جلد کتاب صرفه‌جویی در مصرف آب، نصب بیلبورد و تراکت به مناسبت‌های مختلف در سطح شهر، طراحی و چاپ تراکت محافظت از کنتور آب در برابر یخ زدگی و تبلیغات محیطی عنوان کرد.

وی استفاده از فضای قبوض آب برای اطلاع‌رسانی، چاپ بروشور و تراکت به منظور آشنایی شهروندان با راهکارهای صرفه‌جویی و وسایل کاهنده مصرف، برگزاری نشست‏‏های مطبوعاتی با حضور اصحاب رسانه استان و گفت‌و‌گو در خصوص وضعیت آب استان و اطلاع رسانی در خصوص طرح‎‎های در حال انجام و اجرایی آبفا در قالب خبر و گزارش و ارسال آن به رسانه‏‏‌ها را نیز از دیگر این اقدامات برشمرد.

این کارشناس همچنین از همکاری مستمر این واحد با آموزش و پرورش استان در راستای فرهنگ‌سازی صرفه جویی در مصرف آب در بین دانش‌آموزان و همکاری در اجرای طرح پرسش مهر ریاست جمهوری خبر داد.

وی در ادامه برنامه‌ریزی جهت بازدید دانش‌آموزان از تاسیسات آب و همچنین آشنا کردن آنها با وضعیت منابع آب استان و روش‌های صحیح مصرف، تهیه و ساخت پیام و تیزرهای فرهنگی و پخش از صدا و سیما، اطلاع‌رسانی از وضعیت آبی استان از طریق ارسال پیامک به شهروندان، برگزاری همایش نقش بانوان در مدیریت مصرف و تجلیل از بانوان کم مصرف را از دیگر فعالیت‌های واحد روابط عمومی برشمرد.

گلزاری در پایان با بیان این که امروز محور اصلی در جامعه، اطلاع رسانی و آگاهی دادن در مسائل اجتماعی است، اظهار کرد: به طور یقین ارائه اطلاعات دقیق و به روز در خصوص مصرف بهینه آب و نیز منابع موجود باعث افزایش آگاهی عمومی و در نتیجه تغییر در رفتار مصرف خواهد شد.

 

ایسنا

    نظرات